pisutasun
(SP, Urt, Lar, Añ, H (+ ph-)),
pizutasun (T-L),
pixotasun (V-gip ap. Etxba Eib
)
Carga, pesadez; gravedad (sentidos prop. y fig.). "Pesanteur" SP. "Acerbitas, [...] péna, pisutásuna" Urt I 95. "Acopica, miritziñ sarkáriak pisutasuna sendatzeko" Ib. I 102. "Gravedad, peso", "pesadez" Lar y Añ. "Cargazón de cabeza, buruko [...] pisutasuna" Lar. "Pelmacería, pelmacitud" Ib. "1. pesanteur, qualité de ce qui pèse, a du poids. Gauzen pisutasuna ezta berdina, hala nola hegatsarena eta berunarena, [...]; 2. pesanteur, lenteur, défaut d'activité, lourdeur, engourdissement. Langilearen, buruaren pisutasuna, [...]. // Au fig., pesanteur, qualité de ce qui est difficile à supporter. Erantzukiaren, garbitasunaren phisutasuna" H. "Lourdeur" T-L. "Korputzak alkarrendako dauken tiria edo guria, pixotasuna edo aztuntasuna" Etxba Eib.
Neure bekatuen pisutasunetik arindu, kargatik deskargatu.
Mat 240.
[Gorputzaren] pisutasunaz handitu eta gaizkoatu baitziren zure eskuetako eta oiñetako zauriak.
Ib. 206.
Bekhatuaren karga eta pisutasuna.
Ax 518 (V 333).
Hegaztinaren hegalak ere badute bere karga eta pisutasuna.
Ib. 495 (V 320).
Ahalik lasterrena iraitzazu presenteko pisutasuna eta nagitasuna.
SP Imit IV 10, 4 (Ch beldurkhunde, Leon epheltasuna).
Konszienziaren pisutasunaz <-tatasun->>.
SP Imit I 20, 7 (Ch pisutasuna, Leon kontzientzia zauritu
).
[Izpiritu xumeak] karga garaiarekin edo kargaren pisutasunarekin bidearen erdian erortzen baitira.
ES 123.
Harmen pisutasunak, eta lekhuaren paraia gaitzak.
Ib. 114.
Pekaturako leia edo griña gaiztoa: onerako pisutasuna eta nagitasuna.
Gco II 4.
Gorputzaren aldetik dakatz nagitasunak biotzeko pisutasuna eta tristura.
Ib. 75.
Zure ariman zenbat flakeza! [...] zer phisutasun Jainkoa ganat altxatzeko!
Dh 364.
Jangoikoaren itzaren pizutasuna .
(134).
LE-Ir.
Besteak segituko balu atera otzeiten, [...] jekiko litzakeala bere pixutasunagatik.
Oteiza Lc 11, 8 (Brunet pisutasun; Lç muthiritasun, Dv nabarmenkeria, BiblE aspergarri izan
).
Gurutzetzar astunaren pisutasunak benzuturik .
(1844).
Jauregui 236.
Batzuetan, harat edo hunat, begi guziak itzultzen ziren, irri karkailla batentzat, [...]. Gero berriz pizutasun bera.
JEtchep 103.
v. tbn. He Phil 27. Brtc 70.