ufa
I.
(Interj.).
1.
(Interj. que expresa cansancio).
Sg. Lar (s.v. ufanía): "Ufa, por onomatopeya dicen los que están y caminan muy alegres y arrogantes", pero parece tratarse de un significado facticio, para justificar la etimología.
Ta bere beso beltz ikastatuaz, bekokitik jeixten zeien izerdia,
ufa! egiñaz, ugindu edo txukatu zuten.
Lh Yol 13.
Zer lasterrak egin ditugun! Ufa!
Barb Sup 57.
Atx! nik segurik baduket aski hola! --Guk ere, gure ustez! Ufa!
Ib. 61.
2.
(S)
Ref.:
A;
A Morf 729
.
(Interj. de desagrado, repulsa).
"
Ufa! eztik bederatzi balio (Sc), ¡uf!, no vale nueve"
A.
3.
(Interj. de admiración).
Ufa! Zenbat gauza eder!
Ag G 45.
II .
(Sust.).
1.
"(BN-baig), soplo"
A.
v. ufada, ufako.
Sainduak egiten dio ufa bat begietara.
Jnn SBi II 225.
Oraino kulunka gabiltza ugiñetan, ukaldi lazgarriengatik. Baina baretzen dire atzenik ontzi argal aurrean, aixe-ufa batez.
Or Mi 131.
Edozein aize-ufak eragiten dien milazkak.
Ib. 143.
Ufarik bortitzenak ezin itzalia [argia]
.
Xa Odol 307.
Edan zazu aperitifaño bat jan aintzin [...] eta, bide nabar, arrastatua balinbazira, bi ufa egin gabe kenduko dautzute beribilen gidatzeko baimena.
Herr 7-5-1970, 7.
(Fig.).
Usoa gora eta guti pasatu izana gatik, egin da ihizi pollita. Bixtan da, ez lehengo urtetako "ufa" haundi aipatuetarik, ez!
Herr 27-11-1958, 3.
2.
(En oraciones negativas).
Nada.
Bertze eskual-lan guziek etzutela ufa balio.
Iratz GH
1963, 132.
Zer behar dugu ikusi? / Ikusi? Jeusirik: ufa.
Héguitoa GH
1973, 24.
UFA EGIN.
Soplar.
Aizeak noranai ufa egiten du.
Or Io 3, 8 (Lç, Ol erauntsi, LE espiratu, TB buhatu, Leon haize egin, Ker, IBk, IBe jo).
Egin ufa aizeak eta gure ontzi-oialak puztu.
Or Aitork 114.
UFA ETA UFA.
Soplando continuamente.
Gero, suia bethi hila: ni ufa eta ufa, bainan haizea bethi kontra, eta gure saldak kalkarika guti.
Ardoy Kat 47.