ugaraxo
Etim. Podría ser un derivado de uger 'nadando'; cf. la posible relación de igel e igeri.
(V-ple-gip),
uaixa (G-nav),
uaixo (V-gip),
uaxa (G-nav),
ubaraize (G-nav),
ubaraxi (G-nav),
ubariza (G-nav),
ubaxa (G-nav),
ubelaiza (G-nav),
uberaxa (G-nav),
uesaio (
-jue (det.) V-ger),
ugaasio,
ugaraio (V-ple; Lar, H; -ixo V-ple-arrig-och),
ugarasio (V-ger-m; -iu VocCB.(V, s.v. igel), -ijo Dv (V), Zam Voc),
ugaraso (V-arrig; -ua det., Añ (V)),
ugaratxo (V-gip),
ugaraxio (V-ger; Mg Nom 67 (V)),
ugarazio (V-ger),
ugarexo (Añ (V)),
ugario (V-ple-m-gip; -ixo V-gip, G-azp),
ugasio,
ugazio (-idxo V-m),
ugelatxu (V-oroz),
ugelaxo,
ugelazio (V-ger-ple-arrig),
ugerasio (V-m; -idxo V-ger),
ugeraxio (V-ple; Añ (V)),
ugeraxo (V-ple-gip; -ua det., Añ (V)),
ugeraio (Zam Voc),
ugesario (-ijo V-ger),
ugezario
Ref.:
A (ugaraio, ugaraixo, ugarasio, ugario, ugelatxu, ugerasio, ugeraxo);
A Apend (ubaraize);
Eusk
1928, 122;
EI
364;
EG
1958, 37;
Iz UrrAnz (ugarixúa)
Als
(uberaxa);
Etxba Eib (ugaratxo);
Satr CEEN
1969, 103;
Holmer ApuntV (ugesario);
Elexp Berg (ugarixo)
Se citan aún más variantes en EI 364.
Rana.
v. 1 igel.
Ugaraxoen triskea, leorrerean ezera.
RS 436.
Baña ikusten dira / ugaraxijuak, / burubak aterarik / emoten soñubak.
Mg PAb 143.
Ugarasijua da uretan garrasika ta igeri ibilten dana.
Ib. 182.
Ugarasijuak artuten.
fB Olg 28.
Zapuai, sugiai, ugaasijuai [...] inzensuba emonda.
fB Ic II 46.
Erbi bizitzeaz gogaituak ta ugaraxioak.
Zav Fab RIEV 1907, 529.
Ikusi nituzan urteten [...] iru espiritu loi ugarasijuen gisan.
Ur Apoc (V) 16, 13 (Ker ugario; Lç, TB, Ur (G), Dv, Ol igel, He negal, IBk, IBe zapo
).
Kar kar, kar kar, dira ugaraxoak asi.
AB AmaE 393.
Basarietako ugaziuen klin-klon, klin-klon-a baiño beste zaratarik etzan entzuten.
Ag AL 61.
Ugarasio edo igelen kirri-karrea entzun.
A Ezale
1898, 40b.
Sapaburua ugarazio egiten asi zan.
A Latsibi 147.
Eta ugarazijua, uger egitten, andik juan zan.
Altuna 81.
Ur-lurdijak, oraingo ugarasijuak letxe, nai uretan nai lur-ganian ibilli lettekezan.
ZA Euzk
1929, 78.
Ugarasijo danak atrapa gurarik.
Otx 141.
Egun baten ugarazio bat aurkitu eban.
A EY I 47.
Izter gorridun uaixuak
.
EG 1958, 37.
Ugezarioak kantari.
EgutAr 4-9-1959 (ap. DRA
).
Ugazioen idoira.
Gand Elorri 195.
Bere usain txarreko ugelazixo hori.
Osk Kurl 48.
Aprobada batzuk egingo ditugu ugelazioagaz.
EgutAr 24-11-1970 (ap. DRA
).
Jaiotzez ugelaxo-errikoa (Zeberio) dan Txominek bere, auxe bera esaten dautso: [...].
Agur 15-2-1972, 10.
Ugarixuak kantari, argia indarra emoten egunari.
(V-m).
EZBB
II 121.
Zihiak izaten ziran ugari eta ugezarioak kro-kro kantari.
Baraia 77.