zalke
Onom.:
Semeno Çalquea. (1236) GLarr SJ 257.
(
G-goi-to, AN-ulz-egüés-ilzarb-olza, B, Ae, Sal; Lar, Añ (G), Hb, Lcq 72, H, VocB
),
zalka (
G; H),
zalki (
Ae),
zalge (
V-m, BN, S, R-uzt-vid; VocBN , Gèze, Mg PAbVoc
Izt 25r, Dv, H),
zalga (
V),
zalgi
Ref.:
Bon-Ond 150; Alth Bot 24; A (zalga, zalge, zalka); Arzdi Plant1 281; Lrq (zalge); Arin AEF 1960, 63; Iz ArOñ (salga), Ulz, To ; CEEN 1971, 341; ZMoso 65; Elexp Berg (zalga).
Veza; cizaña. "Dos almudes de arvejuela llamada en vascuence zalkea (Atondo, 1507)" BAP 1961, 124. "Zizaña" Lar y Añ. "Zalkea [...] cizaña" Izt C 48 (en una lista de plantas; 234 zalgea). "Vesce, plante fourragère nuisible au froment" VocBN. "Ivraie" Hb, Gèze. "Quelque mauvaise herbe qui se mêle aux froments" Dv. "1. vesce, plante fourragère, légumineuse [...]; 2. ivraie" H. "Planta que se encuentra en los trigales con vainas y simiente negra redonda" VocB. "Vesce des haies" Alth Bot 24. "Veza" Mdg 151. "Zalkea, nekezarien aalkea (B), la veza es la vergüenza de los labradores. [...] En Sal se distinguen dos especies, gizazalke 'veza cultivada' y basazalke 'veza silvestre'" A. "La algarroba, o sea, la hierba leguminosa muy conocida que sale en nuestros prados y trigales" Iz To. v. alka;
iraka, olabior, zizaña; basazalke, gizazalke.
Gari solo bateti atera biar dira zalga, olo, zoragari ta bedar dongaak.
Mg PAb 196.
Argatik alperrak izango du gosea, / ta soroa zalga (zalgea, cizaña) txarrez betea.
VMg 79.
Neke da zalkea ebakitzen danean, ogi biurtzea.
AA III 573.
Olo nai zalgia ereindako soluan.
JJMg Mayatz (ap. H
).
Ala nola zalkeak eta izaiak txupatzen dute odola beren ase naiez.
LE Urt 112 (
ms. 39v ziráñak, confundido seguramente por el ed. con zizañak
).
Arbia, allorbea, pagatxa, zalka, liñoa, eta beste gauza asko egin ta biltzen dira Gipuzkoako lurrean.
Izt C 26s (48 zalkea
).
Haren etsaia jin zen eta ereñ zian zalge ogiaren artian.
Ip Mt 13, 25 (Lç, Dv, Leon hiraka, He, TB, Echn, SalabBN, Ol, IBk iraka, Ur lollo, Ur (V) olo, Hual zizaña, Samper olabeor, Ker galbedar, IBe ologaizto
).
Aurten biltu digu kosetxa ona: gari, olo, garagar, xeuri eta zalge, guziuetarik.
Mdg 127.
Noiztenka jorratzen dute, belhar gaixtoen eta bereziki zalga (vesce) eta thiñaren kentzeko.
GH 1927, 335.
Igita-bitartean, gogotik ari giñela, zalgi-txaparrean eper-kabia arkitu dut.
'Touffe d'ivraie'
.
Or Mi 112.
Gari ederra; gixen, betea; / zalkerik ez du; urrekera.
Or Eus 338.
Ez ote ire kolkoan erne / zalgi zital, belar erre?
Erkiag EG
1957 (9-12), 10.
Zalke eta illar arrunta ereiten baldin badituzu.
"Uiciam"
.
Ibiñ
Virgil
74.
Iraka (lolium)> onek izenik asko ditu euskeraz: zalge, zoragari, larbera, orkari ta abar.
Ib. 47n.
Garia, garagarra, zalkea ta xerua ta kan eoten zien.
ZMoso 47.
"
Zalgia significa en etimolgía, sin fortaleza, débil, inútil, tal es la cizaña para el uso humano"
Mg PAbVoc
(→)
Izt 25r.
"Débil, inútil, sin fortaleza, zalgea
"
Izt 33v.
ZALKE AR
(zalgaar V-m-gip; zalgar V-m-gip; A; salgaar V-gip). Ref.: A (zalga); Arzdi Plant1 281; Iz ArOñ (salgáar) y 39; Elexp Berg (zalgar). "Zalgarra, especie de leguminosa (V-m)" Arzdi Plant1 281. "Salgáar [...], maya, hierba de flor rojiza; se hace más alta que salga y tiene vaina y granos negros redondos mayores" Iz ArOñ.
ZALKE-BELAR
(zalga-bedar V-gip; zalgi-bel(h)ar L; Dv). Ref.: A (zalga-bedar, zalgi-belhar); Lcq 70. "Trefla, [...] (L) zalgi-belarra" Lcq 70. "Zalgi-belhar (L), cierto trébol" A (cuya fuente es probablemente Lacoizqueta). "Zalga-bedar (V-gip), hierba que sirve de cáustico a las quemaduras" Ib. v. IRAKA-BELAR.
ZALKE EME
(zalgeme V-m). Ref.: A (zalga); Arzdi Plant1. "La [veza] mediana" A. "Zalgemia (Lathyrus sp.), parecido a la alverjana" Arzdi Plant1 281.
ZALKE-ZORRI
(zalga- V-ple-m). Ref.: A (zalga); A Apend (zalga-zorri). "La [veza] más pequeña" A. "Cierta clase de arveja" A Apend.