I .
(Sust.).
1.
(S ap. Lrq; Lcc, Volt 66, SP, Urt V 476, Lar, VP 14r, Añ, VocBN , Gèze, Dv, H).
Cólera, ira.
En AxN se explica korromioak (279) por kolerak.
Tr. Prácticamente no hay ejs. desde comienzos del s. XX.
Samindura eta kolera [...] zuetarik khen bedi.
Lç Eph 4, 31 (He, TB kolera; Dv hasarre, Ol, IBe haserre, Bibl samurgo).
Artu nengianean kolereak.
Lazarraga B20, 1193r.
Eta soldadu koleraz betheen eskuketak.
EZ Man I 79.
Koleraren iraungitzeko eta sosegatzeko ere.
Ax 293 (V 195).
Kolera eta aserre sobradua.
Cap 70.
Zeren hain usu kolerak zaramatzan.
SP Imit IV 7, 2.
Nork irakatsi darotzue mehatxatzen zaituzten kolerari ihes egiten?
He Mt 3, 7 (TB, SalabBN, Ip, Echn kolera; Lç, Ur, Samper, Hual (h)ira, HeH haserre, Dv hasarre, BiblE haserre-zigor).
Han düzü gure etsaiaren kolerari ihesi egiteko lekhia.
Mst III 52, 4.
Bere itz eta obrakin kolera geiegiaz gaizki tratatu zituela.
Cb Eg II 160.
Kolerea datorrenean ixilik egon.
Oe 109.
Haren kolera saindua bereganaturen zutenak.
Lg I 199.
Andrakume aserrakor, bizi ta kolera andiko bat.
Mg CO 75.
Zer da bada ira edo kolera gaiztoa eta erabagea?
Gco II 48.
Ez nezazula trata zure koleraren arabera.
JesBih 451.
Ura suari, eztitasun kolerari.
Hb GH
1928, 397.
Liberal buru gogorrekuak / laja zazute kolera.
(1868).
Lek AEF
1924, 35.
Yainkoaren kolera erortzen denean nazione hobendun baten gainerat.
Elsb Fram X.
Pheredikatü düzü kolera bateki.
Xikito 2.
Alkarrengana zeukaten aiek / izugarrizko kolera.
Noe 76.
Bati koleraz bizia pikatu diozula-eta.
Larz Senper 36.
Herra, ahularen kolera.
EZBB I 98.
Goizeko kolera hura pasatua zuela.
Etchebarne 110.
v. tbn. Harb 351. Tt Onsa 50. Gç 52. ES 120. Ch III 57, 2. CatLav 164 (V 84). El 81. He Gudu 157. CatLan 117. Brtc 61. Monho 124. DurPl 49. Xarlem 260. Añ CatAN 58. Zuzaeta 154. JJMg BasEsc 184. Jaur 150. UskLiB 33. In Michel LPB 349. Gy 176. Bil 165. Arch Gram 34. CatS 9. Bordel 135. Xe 364. PE 44. Arrantz 14. Arr May 110. Jnn SBi 132. Arb Igand 170. Auspoa 97, 102.
2.
(
S ap. Lrq
; VocBN
).
Cólera (enfermedad).
Izurri oni omen / deritza kolera.
It Fab 49.
Beldurra galtzen dute kolerak hiltzeko.
Hb Esk 117.
Kolerak galdu gabe / gure osasuna.
Afrika 52.
Artu dirian neurri oneek balijo izan dabe gatxetik, izurritik, koleratik gu libretako.
(1866).
BBatzarN
217.
Aurten baztanga soñurik ez da izan, ta kolera murmorik ere ez.
Sor Bar 88.
O kolera! zure biotz gogorra!
AB Olerk 266.
Koleraren kontrako txertua.
Urruz Urz 51.
Kholerarekin dituzte ordea bere gudu garratzenak.
Prop 1906, 114 (8 ko-
).
Txarrijen arteko gatx gorrija (erderaz mal rojo), alboko miña, koleria eta abar.
ForuAB 95.
Peste edo kolera eta orlakuak.
Enb 80.
Kolerako urte aietan baño geiago iltzen zala-ta.
Ataño
TxanKan
170.
Gure aurrekoak esan oi zuten gaitz txar bat ezagutu zutela. Bere izena kolera omen zan.
BBarand 27.
v. tbn.
EE 1885a, 132. Aran-Bago ManMed 203. En DFrec hay 4 ejs.
"Se dice de toda pululación pútrida o infección. A zan koleria, dana arrez beteta!
"
Etxba Eib.
v. izurri.