Harremana

    Hiztegia letraka
    Ikus halaber
    Azpisarrerak (sarrerak) (103)
    lagi.
    (Camp Gram 83 (ap. NeolAG), A), lage ( VocCB , Dv (V)).
    Ley; fuero. Figura como errata por lege en Ur CancB III 96, 4: Ardi, idi, zaldijak izan dira lagia ausi dabenak, de donde pasa a VocCB y de éste a Duvoisin; seguramente tbn. es el Cancionero Basco la fuente de Campión. Arana Goiri, sin embargo, la cree voz viva en la lengua, y la desvincula etimológicamente de lege (v. NeolAG). Cf. Azkue: "Esta palabra lagi que la oyó [Sabino Arana], decía él, de labios de un anciano en un ferrocarril". Sg. NeolAG abundan los ejs. en la prensa nacionalista. En DFrec hay 7 ejs. v. lege.
    Gordeikek Jaungoikoaren lagija. AG 222. Geure Lagi doniak eta Geure atta zintzuen burutasuna. "Nuestros honrados privilegios" . AG Bizkaitarra 1 (1893) 163 (ap. NeolAG ). Gure asabaen lagija edo lagijak, gaur, erdelerrijan eraz, foruak edo poruak deritxenak. AG 650. Azaldu eban lagija zer dan, onen jatorrija, bere biar-ixana ludijan. Kk Ab I 19. Lagi au bere atal gustijetan gorde dagijela. ForuAB 143. Gure asaben Batzar-tokija / lagi zuzenen gorde-lekua. Enb 143. Asaben lagijak. Ib. 122. Orra ixil-ixillik bildurrez [...] / lagiko idaztija egiñik atara. Ib. 53. Ainbat lenen lagijak ipiñiriko erri-auzitegiperatuta. EAEg 9-10-1936, 7.
    (Como primer miembro de comp.).
    Bizkaiak bere buruba eskututen eban lagi-bidetatik. "Apelando a las vías legales" . AG 162. Konpirmau dabezala geure Foru edo antziñeko lagijak, eta lagi-inddarra emon dautsiela. Ib. 1602. Mendijak basotuteko lagi-arautija egin biar dala. "Reglamentación legal" . (1917) ForuAB 69. Egizko lagi-bidera [zuzendu] . Enb 54. Algustidunak beren / lagi-jagolari / aldioro damotsez / eskarrak ugari. Ib. 98.
    LAGI-ARAUZKO. Legal, conforme a la ley.
    Lagi-arauzko Zabalgunde ixena dauken zertanetako bazterrak. "Carácter legal" . (1918) ForuAB 109.
    LAGI-ATEZKO, LAGI-ATAZKO. No contemplado por la ley.
    Biarrezkua ixan ezkero azkenerañoko bidiak eta lagi-atazkuak eurak be artuko dauz. "Medidas extremas y excepcionales" . EAEg 9-10-1936, 7.
    LAGI-AURKAKO. Ilegal.
    Lagi-aurkako erriketa egipenetatik sortuko diran erantzun-biarkixunetatik. "Contrarias a la ley" . EAEg 9-10-1936, 7.
    LAGI-BATZA.
    a) Parlamento, cámara legislativa.
    Españako Erkal-Lagi-Batzak. "Las Cortes de la República". EAEg 9-10-1936, 7.
    b) Constitución.
    Españako Lagi-Batza barruban iraunik. "Dentro [...] de las prescripciones establecidas por la Constitución". EAEg 9-10-1936, 7.
    Código.
    Gudal-zuzentza-lagi batz-arauz gudaroztiak gudari-lagipetuko dauz. "Militarizará [...] con sujección al Código de Jusiticia militar". EAEg 9-10-1936, 7.

    LAGI-EGILE (Creado por AG en 1893). Legislador.
    Lagi-egille arrotz batek iñakindurik. AG Bizkaitarra 1 (1893) 167 (ap. NeolAG ). Orduban Araba bere burubaren jaun bakarra ta berarentzako lagi-egillia zan. AG 1564.
    LAGI EMAN (Creado por AG en 1897). Regir, gobernar.
    Israelgo erri neuriari lagi-emongo dautson buruba zeugan jaioko dalako. (Mt 2, 6). AG 1405 (Ol larratu, Arriand jaurri).
    LAGI-HERRI. Estado. v. laterri.
    Antziñeko euzkeldun laterri edo lagi-errijak sei ziran: Araba [...]. AG 1592.
    LAGI-GIZON. Hombre de leyes.
    Idazlarijak ain ospetsubak / alantxe lagi-gixonak / Ama Euzkadi aldeztuteko / edonoz gertu dauzanak. Enb 35.
    LAGI-KALTE (BeraLzM). (Creado por AG en 1894 de lagi 'fuero' y kalte 'contra').
    a) Contrafuero. v. forukalte.
    Bizkattarrak euren Jaun Pillipa II-ari zintzorik irazten dautsoe lagi-kalte bateri jarkirik. AG 1498. b) "Antilegal" Bera.
    LAGI ZAHAR, LAGI ZAR (Creado por AG en 1887). Fuero, Ley Vieja. Sg. NeolAG, aparece con frecuencia en la prensa nacionalista. v. LEGE ZAHAR (b).
    Jaun-Goikua eta Lagi-Zarra. AG 911. Gora Jaun-Goikua ta gora Lagi zarra! Enb 127.

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper