1.
(V-m-gip, G-azp-bet-nav, AN-larr-5vill-ulz, L; Lar, Añ, Izt 85v, Lecl, Dv, H, Zam Voc (G)),
uda-azken (V-gip, AN-gip-5vill, S; VocCB , Dv),
uda-asken (ü- Foix),
udaizken (G-nav),
udeazkenRef.:
A;
Lh(üda-azken);
EchaideNav 69;
IzAls(udaizkena);
EtxbaEib(uda-azkena);
GketxLoiola(uso-pasa);
ElexpBerg
. Otoño; (fig.) edad madura.v. larrazken, udatzen, udarazken. Tr. Documentado en textos vizcaínos, guipuzcoanos y septentrionales no suletinos. En DFrec hay 42 ejs. de udazken. Uda berria edo eralora, uda, udazkena edo udatzena, negua. CbEBO 48.
Aen jaiotza, arraultzak ipiñi ezkero, izaten da udaberrian irugarren egunean, udaazkenean laugarrenean. ErleG 43.
Uda-azkenean amar bat ardi zar izango ditu saltzeko. IztC 170.
Eta onela Labanenak ziran udazkenekoak, eta Jakobenak udaberrikoak. UrGen 30, 42.
Beldur nindaite lurrari udazkenean emanikako ongarria gal dadin primaderakotzat. DvLab 27.
Uda igaro, eta eldu zan udazkena. ArrGB 61.
Mila bortz ehun eta berrogoi eta hamabortza zuan; uda azkena. ElzbPAd 72.
Udazken, udabarri, udan zeiñ neguan. ABAmaE 262.
Gaztaña orbela ibiltzen dan gisa uda azkeneko aizearekin. Apaol 56.
[Aro] batzu eztiak bezain bertzeak saminak, / udazkenak derauzka maithagarrienak. Dib"Udazkena"(ap. DRA
).
( s. XX)Jazkera bat daukie [mendiak]: berdea udabarritik udazkeneraño. AgKr 213.
Bizarra bai, artaburuari udazkenean bezela, zuri ta beltz ta arre nondiknai agertzen zaiete. AArdi 13.
Udazkenean, ihesi doha / hegaztin ainhara beltza. Ox 109.
Ango beroek eta udazkeneko eurite gaitzek. FIr 134.
Udia jun zan, udazkena be / or dua iñes-iñeska. Enb 195 (137 udeazken).
Oña dut ezarri udazkenean. LdiBB 126.
Udazkenean ala jalki oi / da sagar umo-alea. OrEus 224.
Zein ederra dan, an, bizitzaren udazkenean, kezkarik bako atsedena!TAgUzt 280.
Udazken bateko arratsalde goibel batez. EtxdeJJ 273.
Udazkeneko hotz berriekin. ZerbAzk 29.
Aurtengo udazkenean. TxillLet 81.
Baserritarrak udazkenian / lan egiñen iturria. BEnbNereA 226 (55 uda-azken).
Udazkeneko paisajeari. Vill( inGandElorri 16
). Erlategiak udaberriz eta udazkenez soatsi bear dira. IbiñVirgil 107.
Berrogei urte ditut atetan, / laster da uda azkena. UztSas 189 (191 udazken).
Uda azken huntako / ez banintzen gaizki. Mattin 51.
Luze ta gaiztoa izan dek nere udazkena. AtañoTxanKan 21.
Nik amabi-amairu urte nituala, udazken batean. JAzpiroz 38.
Udazkena eldu ta mendirik mendi azpigarritan.Gerrika 156 (ib. 223 uda azken).
Neguan hasi zuen udazkenean burutuko zuen ibilaldia. MIH 301.
v. tbn. Ub 186. GMant Goi 101. Jaukol Biozk 5. Etcham 44. Zub 101. Anab Usauri 82. Laux BBa 32. Lab EEguna 68. EA OlBe 60. Ol Prov 20, 4. Munita 51. JAIraz Bizia 15. NEtx Antz 22. Mde Pr 370. Basarri 163. MAtx Gazt 38. Azurm HitzB 27. Lasa Poem 62. Etxabu Kontu 116. Albeniz 16. Uda-azken: Zab Gabon 69. Iraola 137. Jaukol Biozk 82. JAIraz Bizia 24. Xa Odol 202. BAyerbe 35.
sense-2
2."(B, Sal, R), fin del verano"A.
azpisarrera-1
UDAZKEN-ALDE.
Otoño. Baita urtero illabeteak igaro ere, udazken aldean batez ere. AtañoTxanKan 90.
Udazken-aldeko fruitu, hegazti eta zomorroen [aitzindari izan ohi da]. MEIG I 254.
azpisarrerakoSense-1.1
(Con -ra(t) o -rantz).Hacia el otoño, en otoño. Eta orra nundik jakin eben guztiak Zingulin-en ezkontzegunaren barri, an udazken alderantz-edo. ErkiagArran 20.
Hasi zirela uda azken alderat artzain beste baten egiten. XaOdol 233.
Udazken aldera, berriz, naiko gaztaña izaten baigenun. AtañoTxanKan 191.
Udazken aldera, pruitua asten denean. Ostolaiz 53.
azpisarrera-2
UDAZKEN-AMAIERA.
Finales de otoño. Udazken amaierako eguntto bat zen. LasaPoem 117.
azpisarrera-3
UDAZKEN-HASIERA.
Principios de otoño. Europan negu-azkenetan ziran sasoian, Ameriketan udazken-asiera zuten. NEtxLBB 73.
azpisarrera-4
UDAZKEN-HATSARRE.
Principios de otoño. Ta udazken-atsarreko goiz batean / esnatu nadi Yainkozko Betean!LdiBB 132.
azpisarrera-5
UDAZKEN-BURU.
Finales de otoño. Negu-mineko hotzikara hezur-muinetan nabaitzen badu ere, adierazi nahi digu zein diren goxo oraindik udazken-buruko egun epelak, bere laburrean zein eder. MIH 318.
(se refiere metafóricamente a la edad de una persona)
azpisarrera-6
UDAZKEN-EGUN.
Día de otoño. Udazken-egun batez, oso goiz. NEtxAntz 137.