1.
(V, G, AN, L; SP, Urt I 195, HtVocGr, VP 24r, Lar, Añ, Lecl, Dv, H, VocB),
edertarzun (BN, S; Gèze)
Ref.:
A;
Lh(eder);
EtxbaEib;
Lrq(edertarzün)
. Belleza, hermosura. Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos. En DFrec hay 26 ejs. de edertasun; hay tbn. uno de edertasuntxo .
Bere leheneko edertasun Apostoluén denborán ohi zuena. LçDedic * 5v.
Itsusten da lehengo edertasunetik. EZMan I 98 (tít.).
Emaztearen begiei [...], edertasunari eta ibilguneari beha egoite hark, sua pitzten du. Ax 392 (V 256).
Ezi ezta deuskai edertarzuna, / Lagun ezpadu hontarzuna. OPo 17.
Edertarzuna, iraute gutitako onharzuna. OPr 572.
[Amoinaren] edertarzuna eta boteriak. TtArima 127.
Bere eskuara garbiaren edertasuna. ES 156.
Zu zerorri zare edertasuna bera, ontasun eta amudio bera. Ch III 21, 2.
Iguzki bero bat altxatzen denean idortzen da belharra, erortzen lorea eta suntsitzen haren edertasuna. HeIac 1, 11.
O! Zu andre guztien ohore ta edertasuna. LarSTomas 2.
Graziaren edertasona [sic]. (AN-olza, 1743-1753). FLV 1989, 104.
Elhen edertarzüna. Mst I 5, 1.
Emazteki baten ondasuna ez da aurpegiko prinza ta edertasuna. MbIArg I 179.
Geure gorputzok ez amau añbeste, eta ez beste edertasunik bere. Oe 78s.
Lürrian [...] zer da edertarzüna? gorotz zathi bat elhürrez estalirik. Egiat 185.
( s. XIX)O Jesus, edertasun miragarria!AñEL1 192.
Edertasun utsean biotza ipinirik daukatenak. VMg 32.
[Lirioak] galzen du bere edertasuna eskutartean [...] erabilze batekin. AA III 392.
Zenbat edertasun, zer aberastasun [...] daukazun beraz zure baithan!Dh 171.
[Marija] dala bere semiaren urrengo zeruko edertasunik andijena. Astar II 274.
Xarmatzen bide zaitu / Zure edertasunak. Bordel 75.
Edertarzünez praube ninzalakoz sorthü. Etch 172.
[Aulki bat] ez edertasunean eta ez balioan parerik izan duena. Lard 213.
Hire edertasunaz hanturik, lohitu dun hire izena. DvEz 16, 15.
Uri biotzekoari / kendu zioten edertasuna. Otag(
inFrantzesB II 131
).
Zaletu zan bere edertasunaz eta artu zuan bere emaztetzat. BvAsL 73.
Eskualdunen ohidura zaharren balioa eta edertasuna. ZbyRIEV 1908, 89.
Haren edertarzün handiena barnetikoa zen. IpHil 57.
Graziaren edertasuna baga itxiten dau. ItzAzald 136.
( s. XX)Garbitasunean [...] dago edertasunik erdia. AgKr 217.
Euskereak eztabela zuk uste dozun aña edertasun. Ib. 96.
[Landare] zarra gogorra izan oi da, sustraitsua, edertasun gabea. AgG 57.
Donostiaren edertasuna andia zala. AArdi 58.
Agertuko da Jauna bere aundittasun, edertasun, [...] eta maittagarritasun guztian. InzaAzalp 138.
Atsegiñez ikusten eban arpegijaren edertasuna ur-ispilluban. Altuna 95.
Aurkintza menditsu eta euritsuek berekin deramate edertasuna. Zub 117.
Emaztekiaren baitan zintzotasuna eta grazia gaient ditazkela edertasunari berari. JEBer 94.
Edertasun-zirrintan digart betirauna, / ostian baña nago, nai oneitan Jauna? "Por resquicios de belleza"
.LauxBBa 130.
Bazen gizon gazte bat zuzena, zuhurra eta edertasun handikoa. ZerbIxtS 52.
Paidophiliaren edertasuna euskal jendeari aurkheztekotz. MdePr 195.
Gure jostetek bazuten holako edertasun bat. JEtchep 87.
Egungo gaztelarrek ez dute sumatuko Luisen itz-urrenean euskaldunak aiña edertasun. Or(
inGaztMusIx 24
).
Zer sorginkerixa Dukesa orren edertasunian!EtxbaIbilt 487.
Edertasunez ez dakioke / begiratu bekoz-beko. XaEzinB 76.
Edertasun ura ikusi gabe, ongi bakarrik aldegin zin gure artetik gaxoak. AtañoTxanKan 204.
Galdu genduan edertasuna / eta gure adorea. FEtxeb 53.
Gaurko edertasunez jantzi nahi badu, gaurko lokatzetan beharko du zikindu. MIH 334.
Poesia huts-soila, edertasun biluziaren ispilu izan nahi lukeena. Ib. 286.
Edertasunaren lorea joan zaio [euskarari]. MEIG VII 166.
v. tbn. Cb EBO 38. Ub 7. LE Ong 33v. Brtc 195. Mg CO 193. It Fab 67. ForuAG 337. Lh Yol 15. Tx B I 68. TP Kattalin 197. Yanzi 178. Erkiag Arran 88. Onaind STeresa 28. AZink 29. Insausti 24.
azpiadiera-1.1
(Pl.).Bellezas, cosas bellas. Edertasun kreatu guzien kausa eta ithurburua. SPGudu 110 (He 131 edertasun).
[Iguzkiak] erakusten [tu] koloreak eta edertasunak. Gç 29.
Hedatüren zitit zure aitzinian eskriptüraren edertarzünak. Mst III 51, 2.
Ango anditasun, ondasun ta edertasunak. CbEg II 207.
Amatzendút Jauna [...] yágo ezi edertásun ta ondásun guzíak. LEOng 44r.
[Gizona] apaindu zuan, Jaunak berak baizik eziñ asma zitzakean adiña edertasunekin. AA III 614.
Lurra, dituzken edertasun eta aberastasun guziekin. Dh 104.
Bere noblezia inguratuten eutseen ondasun ugari ta edertasun guztizkuak. JJMgBasEsc 232.
Oi zorionezko begia, zeruetako edertasunak ikusi behar ditutzuna!DvLEd 259.
Jesus Jauna ikustean bizi-bizia eta edertasun guziez jauntzia!JnnSBi 47.
Ludi edertasunai so-egin eta nor da / ezer ezpalekus lez gizon aiergea?GMantGoi 21.
[Yauregiko] edertasunak nolakoak ziren erraiten dauzku [sic] [...] paper zahar batek. Zub 82.
Edertasun horiek guziak utzi gintuen [...] geltoki eder batean sartzeko. ZerbMetsiko 190.
Bere gorputzaren edertasunak nabarmenduz. EtxdeAlosT 33.
Lurreko edertasunak nondik ote ziran ari nintzala. OrAitork 176.
Uriaren edertasunak amaibakoak dirudie. ErkiagBatB 170.
Euskalerriko mendi ta zelai, / [...] / galdu-gordian ikusten doguz / bere edertasun guztiak. BEnb NereA 92. Erreka, aitzik-aitz ta larrerik-larre zebillen edertasun aien artean. NEtx LBB 97. v. tbn. Arch Fab 183. Izeta DirG 112.
azpiadiera-1.2
Persona bella. Eskuetan auts puska bat arrezazu, [...], bearbada [len] edertasun andi bat zan. CbEg II 142 (Dv LEd 253 neskatxa eder bat).
azpiadiera-1.3
Lindeza. Au galaia! Au joia preziatua! [...] Onela beste milla edertasun gazte orri esan ziozkan. CbEBO 41.
sense-2
2.Abundancia; gran tamaño. Edertasun andi bat / goizeko amaiketan / zegoan jendezkoa / leku guztiyetan. Echag 49.
Arratsaldean danak Bezperetara; ez aurrak bakarrik, ez, baita etxeko guztiak ere. Ura zan edertasuna!ArgiDL 133.
Bein gogoan zeukanat Leitzan irurogei biko giñala soka-dantzan. Zer edertasuna!OrQA 193.
Bein etorrita edertasun au / ikusi bear genduan, / [...]. / Amabost seme-alaba eder / aita-amaren inguruan. Basarri 117.
Zabal-zabal ipiñi nituen amazortzi bost duroko. A zan edertasune!Gerrika 38.
Geroztik pranko ibillia naiz, eta bai arrapatu ere. Baiña bein ere ez alako edertasunik. Iru kilo pisatu zituzten laurak [amorraiak]. JAzpiroz 151.