1.
(V-ple-arr-oroz-gip, G, L, B, BN, S, R-uzt; Lcc, SP, Lar, Añ, Arch VocGr , VocZeg 286, Gèze, Dv, H, Foix ap. Lh),
gatzai (V-gip, G-azp-nav),
gatzagai,
gatzari (V-gip, B; VocB
),
gatzar (V-gip),
gatzei (V-gip),
gatsei (Ae),
gatxagi (B, BN-baig, Sal),
gatxari (AN, B; VocB
),
gaztagi (R),
gantzagi (V; Lar, Añ, H),
gatzigia (Sal)
Ref.:
A (gatzagi, gatxagi, gatxari, gatzari, gaztagi, gantzagi), Apend (gatzakoi); AEF 1955, 25, 143, 183; AEF 1927, 95; ZMoso 66; Iz ArOñ (gátzai, gátzei), UrrAnz , IzG (gatxarií), Als (gatzaiya); Ond Bac; Satr CEEN 1969, 171; CEEN 1971, 352; Izeta BHizt; Elexp Berg; ZestErret (gatzai)
.
Cuajo.
Gero botatzen zaio kutxare bat gatzagi iru pitxer esneri.
It Dial 86 (Dv e Ip gatzagi; Ur liar).
Eznea iragazi ta gatzagia emandakoan.
Izt C 229.
Uretan beratu bear da gatzagia ta, zapi zuri batean eaulki ondoren, gatzagi baetu ori esneari nastu.
TAg Uzt 89.
Illakaskin asunekin esnea pasau, gatzaia (cuajo) eman.
(V-gip).
AEF
1955, 165.
Ganadu gazteetan, esnea mamitzeko gatzagaia sortzen da.
Oñatibia
Baserria
77.
Esnea, gatzagaia edo gantzagia bota, edo berotan luzaro utzi ezkero, mamitu egiten da.
Ib. 95.
2.
(Dv, H),
gatxari (B ap. A
; VocB
).
Cuajar, parte del aparato digestivo de algunos animales.
"Caillette"
Dv.
"
Bildotxak saldiko dazkiat, bainan gatxarriak [sic] neretako izatekoz
"
VocB
.
Donostian artutako diruak ere kolkuan, gatzagia bezala, zintzilik zituala.
Urruz Urz 16.
Uda artan bein-bein izan zituten [moxalek] / gatzagiak utsagorik.
Or Eus 332.
Zorroari datxikola, badira bertze hiru sakela handi. Deithuko ditugu beren lerroan "orrazea", "liburua" eta "gatzagia" (frantsesez: le réseau, le feuillet, la caillete).
Herr 1-3-1956 (ap. DRA
).
Aratxeak, sortzean, pantza edo zorroa bezein handi du gatzagia.
Herr 23-6-1960, 4.
3.
gantzagi
(V-ger-m ap. A). "Útero de la vaca" A.
4.
"
Gatza(g)ixa, se dice también del morcillón que se hace rellenando este (liso) recipiente de la oveja"
Iz
ArOñ
.
GATZAGI-AZAL.
Membrana del cuajo.
Arantzea etaatzeko gatzagi azala gañen jarri.
(G-goi).
Arin AEF
1980, 64.
GATZAGI-ESNE.
"Gatzagi-ezne (msLond), cuaja-leche (Bot.)" A.
GATZAGI-LEKU.
Cuajar.
Lau alde dauzka [beiaren urdallak]: urdall edo zaku aundia; saretxua; liburua eta gatzailekua.
Oñatibia
Baserria
76.
GATZAGI-ONTZI
(gatxariunzi B ap. A; VocB). Vasija en la que se deslíe el cuajo.
GATZAGI-POTO.
"Gatzagipotoa" Izt C 224 (en una lista de útiles de pastores). v. GATZAGI-ONTZI.
GATZAGI-TOKI.
Cuajar.
Gatzagai-tokian, ur-gazi antzeko gatzagai edo "urdall-zukua" sortzen da, janaria bertara irixteaz batera.
Oñatibia
Baserria
77.
Gatzagai-tokiko zuku au oso gazia da eta gazitasun onek urdallari ez dio ezer egiten.
Ib. 77.