Etim. Relacionado con rom. plomaça, plumaza 'colchón o almohada grande'.
1.
(
Vc, L-ain ap. A; Deen I 114 y 383 <-tsia>, Urt I 85, Lar, Añ),
lumatxe (
Lar,
Añ),
lumaxa (
Chaho),
lumetxa (
V-arr-oroz-m ap. A; Añ)
Colchón de plumas. "Un jergón de pluma, que en vascuence le llaman lumacha (Vergara, 1589)" ConTAV 5.3.1, 156. "Plumón, colchón", "jergón <x-> de pluma" Lar y Añ. "Colcedrón [...] lumatx andia" Lar.
Lumatxatzat lastoa du, / bururditzat belharra.
EZ Noel 52.
Gu ere etzanak aurkhitu ginen eta ez lumaxa guri baten gainean.
Prop 1908, 24.
(L-côte ap. A; SP <-tx->, H),
lumatz (Chaho).
Almohada.
"Coussin de lit, garni de plumes"
H.
Huna non den mihisea, / huna oraino lumatxa, / ikhus ezazue nola / sepultura den hutsa.
EZ Noel 106.
"Carreau, coussin carré pour s'asseoir, s'agenouiller"
H.
"Coussinet à coudre, garni de crin, de plumes, etc."
H.
"Couverture de lit, garni de plumes"
H.
"Duvet (plume) [= edredón]"
T-L, DBPT.
2.
(
V-ger, BN-baig ap. A
).
Primera pluma de las aves.
Plumón.
Arek lumatutako olloa jango neuke, lumetxa bildur baga.
EZBB I 40.
Gero ezti horri lotuko diozkagu, pollikiño ere, burukitako edo buhurdiko antzara-lumatxak.
Lf Murtuts 25.
LUMATXA-AZAL.
Funda de almohada.
"Una cobertura de cabecera llamada luma chazala
"
(Goizueta, 1578). LexHNav
II 124.
LUMATXA-ESTALKI.
Funda de colchón.
Hil oheko lumatxa estalki bat ona, hil oheko bi mihise onak.
(1769).
SenperEus
74.