I .
(Sust.).
1.
(L, BN, S ap. Lh
; Lar, H; sirikaa V-gip ap. Iz
ArOñ
),
zihika (L, BN, S ap. Lh
; H),
ziyika (H),
zika (H).
Tentación, provocación, estímulo.
"Estímulo"
Lar.
"Il se prend aussi pour tentation. Deabruaren, haragiaren zirikak, les tentations, les excitations du diable, de la chair"
H.
"Excitation, importunité, tentation, ennui"
Lh.
Sulezeko gaistoaren zirika, sua ta tentanza ta bere nekarte orietan ez dio behar den begiz Jangoikoari begiratzen.
Mb IArg I 229.
Diabruaren zirika ta tentazinoiak indar geiagogaz goituten.
CrIc 134.
Arima geiago atzeratu oi dira Jainkuaren bideti mundukuen esames ta siñuben bildurrez, infernukuen alegin ta zirika guztiakaz baño.
Ib. 96.
Geroztik etzuen egundaño zirika edo tentaldi ezonestorik senti izan.
Aran SIgn 12.
Errezo luzerik etzien agintzen; zeren nai zuan espirituko lan oetara mugi zitezen gogoz agintiaren zirika gabe.
Bv AsL 70.
Adiazi nairik diabruari, etzeguala ura aren zirikai begiratzeko.
Ib. 87.
Ez ninduten hek aditu; aditu banindute ere, baditake lokartuko ziren berdin, ene kondera luzeak loa emanik, ematurik bere zilinaz xakolinaren beraren zihika gaixtoa.
JE Ber 36.
Aren zirikak! Egiteko are; argitaratzeko lenbailen.
"Estímulos"
.
Or BM 6.
Ordun asten dira esnatzen lenengoz sen-zirikak eta biozpeari ziztaka ekiten.
TAg Uzt 52.
Zerbaiten zirika barri, kilika bigun, ezezaguna orduraiño.
Erkiag Arran 83.
2.
(L, BN, S ap. Lh
; H),
zika (Lar).
"Espigón, zika, zia
"
Lar.
"Toute espèce de bâton à bout pointu dont on se sert pour exciter en piquant"
H.
3.
"(V), picadura"
A, que cita a Moguel.
Eznabee iratzartuko ez ari, ez imitxen zirikak.
Mg PAb 66.
4.
(L, BN, S ap. Lh
; H).
"Action de remuer le feu, le charbon, les tisons à l'aide d'un instrument, d'un bâton, de pincettes. Action de fouiller des nids de frelons, guêpes ou des retraites d'autres animaux et de les exciter"
H.
II .
(Adv.).
1.
(
gral.; Añ),
zihika (
H (L)),
zika (
H)
Ref.:
A; Iz ArOñ (sirika); Elexp Berg; Gte Erd 271.
Tentando, provocando; chinchando, soltando pullas.
"Retozar, zirrika, zirika ibilli
"
Añ.
"Punzando, tentando"
A.
"
Beti alkarri zirika dabitz
"
Elexp Berg. "Zirika ibiltzeko gogoakin dago (AN-gip)" Gte Erd 271.
Esan ta egin, bota omen zion aixeatuaz, eta mutila, belaun-buru larrugorrikoa aurrera zebala, berarekin ari omen zitzaion zirika.
Izt C 252.
Isterrak agirian zerabiltzala ikusirik, Moxoloneko ardangelan, batak eta besteak zirika, ezkontzeko bero bero jarri zuten.
Ag G 299.
Naiago zuan irakasleari ziñuka egon, edo lagun guztiai zirika, edo burura zetorzkion ames gaiztoai jarraika.
Ib. 61.
Andik eta emendik bai zegioten zirika ta narrika.
JZ 1921, 130.
Pernandorenak bildu ta argitaratzeko asmoa aspalditik nerabilkian zirika.
Muj PAm 7.
Entzuleen artean an zegon Ametza, bertsolari onenetakoa ta Pernandori zirika askotan aritzen zana.
Ib. 55.
Alkarri zirika beren aspaldiko ezaguera erakusten zuten.
Anab Usauri 45.
Mutil zentzunbako batzuk ibilten yakozan beti zirika, asarratu eragin nairik, mutil on areri.
Kk Ab II 61.
Kirikiño be zirika daukat / Ia noz asteko naizen.
Enb 130.
Gizaldi gazteak zaarrari zirika, zaarrari bultza.
Ldi IL 58.
EKIN-en agertu ziran lantxuok liburu baten, guztiak era batera, argitaratzeko ta muker nengoan; baña bazkide batzuk zirika ibilli yataz.
Eguzk GizAuz 6.
Irten gatzaizkion bidera irakurleak onaizkero kolkopean zirika darabilkin galdera bati.
TAg Uzt 186.
Ez aiz atsegiñez poztuko, nere aitzi iraiñez zirika ibilki.
Zait Sof 182.
Bertsolariak beren burutapenez eta alkarri zirika maikideak jolastu zitzaten.
Etxde AlosT 78.
Aingeru oiek ere zeruan zeuden, ez erbestean; guri zirika ari zaizkigun deabruak ere ipernuan zeudin.
Or QA 60.
Zelan diñozu iñon izenik, egia dan ala ez jakiteke, zirika ekin eutsan Mikelak, erreta.
Erkiag Arran 144.
Emakumeak Yose'ri orrela zirika ekin arren, ez zitzaion, Yose, ari ondoan etzatera ta arekin naastera makurtu.
Ol Gen 39, 10 (Ker zirika; Dv bilhatu).
Igelak, eten barik, eztarria apurtu ez egikien noizean-bein ur dsangada bat edan-da, kriki ta kraka, Bertoldineri zirika.
Bilbao IpuiB 246s.
Galdeka ta zirika, iteuliak bezala.
Zait Plat 89.
Pixka bat birbiztu ziraneko [...], ekin zioten alkarri zirika, geroago ta nabarmenago.
NEtx LBB 119.
Emendik aurrera errespetu geiago ekarri bear diogu elkarri, zirika ari gabe.
Berron Kijote 228.
Berriz ezkontzeko zirika aritu ziranak baitun.
Ataño
TxanKan
179.
Asi zirika ta erantzuna / ez zan izango makala.
Zendoia 226.
Asi ziran zirika ortik eta emendik.
Gerrika 232.
Horrela ibili zen Aita Apalategi, bati galda eta besteari zirika.
MEIG III 55.
Txorakeria litzeteke hemen huskerien inguruan zirika hastea.
Ib. 66.
(Con reduplicación intensiva).
Azten iakazan batean Amama, bestean Ama, bestean biak batera, zirika zirika, lagunagaitik txakurrenak esaten.
A BGuzur 118.
Aitonak bezain mutillak daki / apustuan zer gertatu; / baiña, zirika, noiz-bein nai luke, / nâsten ez balu, berotu. "Insistiendo". Or Eus 302.
2.
+
zika
(V-arr ap. A).
Pinchando, punzando.
"Punzando"
A.
Ibili izan bazara zirika, bultzaka, oraka, auska, itzulimurdika edo zapuzka.
Añ
EL2
147.
[Dantzetan] zirika, bultzaka, oratuka, itzulmurdika edo zapuzka ibiliagaz.
Itz Berb I 73.
Itzaiak idiak zirika deramatzi ikullura.
Or Mi 76.
Etzioten atergabeko ibilliak iñolaz ere biozpetik zirika zijoakion poza uxatuko.
TAg Uzt 253.
Zirika zebilkien ordurako gosearen eztena-ta, eldu bezain laster ekin zioten bazkariari.
TAg Uzt 96.
Lasai jasango lituzke amar urteak espetxean gorrotozko ezten onek gau ta egun zirika eragingo ezpalio.
Etxde JJ 183.
Lorik galerazi ez baldin badit ere, arantzatxo bat badaramat geroztik zirika.
MEIG IV 71.
(Con reduplicación intensiva).
Arriz egiña zan, baiña ez nire egunetan ikusi ditudan etxeen irudira, pitinga-pitinga, zirika-zirika, astiunearen-astiunez leundutako arriakaz iasoa.
Ag AL 10.
Maitetasunaren eztena, biotzaren erdian, geroago ta biziago daukat, zirika-zirika.
Ag Kr 122.
Lasto izpitxu bat artuta, etxean asko ezpaegoan bere, urteten eban etxetik agiñai zirika, ez tartean zerbait eukolako. Or Tormes 85.