Etim. De *oilar-jaite (sust. vbal. de jo), como lat. gallicinium (REW 3658), pullicinium, gal. pylgeint < *pullicantio.
1.
(Sal ap. A
; Lar),
oilarrite (Dv, H (+ oll-); oill- SP, Dv),
oilarreta (AN ap. A
←
Aq (AN)1085 (oll-)
).
Aurora, hora en que canta el gallo.
"
Oillarritean, galli cantu"
SP.
"Gallicinio, ollaritea, gaberdia
"
Lar.
"Temps du chant du coq, le matin aurore"
Dv.
"Aurora, hora en que canta el gallo"
A.
v. oilariza.
Arratsean, ala gauherditan, ala oillaritean, ala goizean.
Lç Mc 13, 35 (He oillarritean, HeH oilarritean, Dv, Leon oilaritean, Ol ollaritean; BiblE oilarrak jotzean; tbn. en Ir YKBiz 415 ollarritean).
Gau beltz, ilhun, izigarria, art-urratze gabea, oillariterik izanen eztuena.
Ax 599 (V 385; v. tbn. 140 (V 92) oillaritean).
Bizi denak orit izanen du / Bazkoako oilaritea.
Balad 242.
Argi-urratzean edo oillaritean jotzen dun oillarra.
Or Eus 100n.
Orrela eman genion Aberri-Egunari asiera, ollarite zoardi batean: Iesu piztu da!
Ibiñ EG
1956 (9-10), 97.
Biarko oillaritean, mendiok ez dabe / nork iratzarri izango.
Gand Elorri 216.
Ondoren, oilaritea bedatzigarrenez ieikiko denean, [...].
Ibiñ
Virgil
118.
v. tbn.
Oilaritean: Arti MaldanB 205.
2.
"Canto del gallo, ollaritea
"
Lar.
Oillaritea adituz nagiak uxatu.
Or Eus 13.
OILARITE EGIN.
Cantar el gallo.
Ollarrak ollarritte-egin-orduko irutan ukatuko nok.
Arriand Mt 26, 34 (He (oill-), BiblE oilarrak jo, Echn ollarrak kantatu).