Tr. Documentado en la tradición septentrional, ya desde Leiçarraga. La forma general es laborantza ; hay laborantxa en Constantin y Larre. En DFrec hay 17 ejs. (2 septentrionales) de laborantza y 7, sept., de laborantxa .
sense-1
1.
(Dv, H). Tierra de labranza, hacienda."Terres labourables d'une maison"Dv.
"Il se prend pour l'ensemble des terres que l'on cultive. Laborantza handiak dituzu, vous avez de grandes cultures"H.
v. labrantza. Ezen gu Iainkoarekin langile gara, zuek Iainkoaren laboranzá, Iainkoaren edifizio zarete. "Le labourage de Dieu"
.Lç1 Cor 3, 9 (Dv laborantza; He landa, TB, Ol al(h)orra, BiblE soroa
).
Zuek zarete eta gu gara Iainkoaren laborantza. Ax 35 (ed. 1864; en la 1.a ed. laboraritasun).
Laborantzako lur jauki datxikona. (1765). SenperEus 58.
Laborantzari eman bide hoberenak; / galtzen bada bidea, izanen elgeak. HbEsk 132.
Frantziako laborantza ederretan eraiten da hainitz zaldi-baba. DvLab 99.
[Lurrik] hobeenak sorho eta laborantza egin dituzte. Ib. 135.
Udan, ardiak etzanarazten dira gauaz landetan eta laborantzetan. Ib. 274.
Itzegileak etzuen iduri baziola etxeko laborantzari eskerrik. JEBur 60.
Haro bat dut aditzen / orotarik airatzen, / laborantza baita lurretan mintzatzen!Ox 166 (v. otro ej. en la misma pág.).
Etxalde gizenagorik ez dugu hanbat ezagutzen nihun: hango laborantza jaten bezala dute gure begiek. JEBer 9.
sense-2
2.
(L, BN, S; Urt I 464, Dv, H(L); -nz- SP, HtVocGr 309, ArchVocGr, VocBN),
laborantxa (BN-arb, S; Gèze 317)
Ref.:
A;
GteErd 267
. Agricultura, labranza; cultivo."Labourage"SP.
"
Laboanza, lurlana, le labourage"ArchVocGr.
"Agriculture"VocBN y Gèze 317."Profession de laboureur"Dv.
"1. métier, art du laboureur, agriculture, labourage; 2. labourage, action du labourer une terre. Buztin lurraren laborantza gaitza da
"H.
"
Laborantxako lür gizen da hau (BN-arb, S)"GteErd 267.
Primisaus, laborantzatik printzetürik begiratzen zütien bere hatü zaharrak. Egiat 262.
Behiak probetxü handiko dira laborantzako, esne, xahal eta ergi emaiteko. "D'un grand profit pour les labours"
.ArchGram 143.
Lanetik bizi dire eskaldun gizonak; / laborantzak galdetzen beso gehienak. HbEsk 185.
Ez da ere etxerik hobeki eginik, / laborantza denean errotik ikhasten. Ib. 151.
Munduko ofizio guzietarik lehena, [...] ohogarriena da laborantza. EskLAlm 1855, 16.
(ap. DRA)Egun laborantzaz iharduki behar dugu. DvDial 43 (It, Ur nekazaritza, Ip lürlana).
Lur zelhaiak onak dira laborantzako. Ib. 52 (It landutzeko, Ur gijetako, Ip lantzeko).
Laborantzako liburua. DvLab tí. Agonian dagotzi Laborantza, Industria eta Komerzioa. ElsbFram 177.
[Lehen auzoak] laborantza, sal erospen, ostatu, oro badauzka. HUZez 116.
Dominixek ützi zian laborantxaa eta lotü zen jualteroguari. Const 36.
Eskualerria goxo-goxoa laborantzatik bizi zen eta hazkuntzatik. JEBer 49.
Lehena laborantzari eman zen, bigarrena artzaingoari. ZerbIxtS 10s.
Asko artikulu "Herria" kazetean, gehienak langilantzaz eta laborantzaz. Larz(
inAlzolaAtalak 118
).
Gazteri egiten niozkaten laborantzako eskolak eskuaraz. Ib. 117.
Etsamina ororen buruan, laborantxako gaitasuna frogatuko zuena. LarreArtzainE 232 (ib. 232 laborantza).
v. tbn. Zby RIEV 1909, 106. Etcham 188. Xa Odol 47.
azpisarrera-1
LABORANTZAN.
Trabajando la tierra. "Laborantzan haritzea, travailler, s'occuper de labourage, d'agriculture" H. Laborantzan hari dena esparantzarekien [...] lurreko fruituetan parte izateko. He1 Cor 9, 10 (Lç, TB laboratu, Dv iraultzen hari
).
Laborantzan hari zela hamabi idi pareekin. Lg I 356.
Laborantzan baizik hari ez diren gizonek ez dute halako idi motarik erosi behar. DvLab 234.
Bizi izan ziren erreboluzioneraino trankilki eta xinpleki, [...] gutiz gehienak laborantzan ariz. ElsbFram 118.
Ar beraz tinki lanean, / hor, etxeko laborantzan. ArbIgand 27.
Laborantzan gogotik ar!Etcham 189.
Etxean laborantzan artzen nuk, indarka. JEtchep 98.
Gazterik partitua naiz herritik; lehenik Landesetan haur-haurra oihanean; Eskual-herrian, [...] etxean laborantzan pixka bat eta hola. (In XaOdol 292
).
Bera laborantxan ari zen bere hainean, nik ikusi dudalarik, behi bakar batzuekin. LarreArtzainE 243.
v. tbn. JE Bur 197. Larz in Alzola Atalak 117.