1.
(
V, G-goi-azp; Lar, Añ, Dv, H)
Ref.:
A;
Etxba Eib;
Iz
ArOñ
;
Elexp Berg;
Gte Erd 254
.
Compadecerse, apiadarse.
v. urrikaldu.
Tr. Usado por autores meridionales desde principios del s. XIX, en un principio más por los vizcaínos, aunque desde mediados del s. XIX su uso va aumentando entre los guipuzcoanos. En
DFrec hay 6 ejs. Va normalmente acompañado por un complemento en caso sociativo, sobre todo en autores vizcaínos, o instrumental, aunque hemos encontrado algunas excepciones (
-(r)en en Añibarro,
-gana en N. Etxaniz y
-(r)en alde en T. Etxebarria).
Nor errukituko ezta ekustean nekezale askoren bizitza gogorra?
Mg CC 151.
Bakarrik biurturik mundutarreetara errukituko nas euren itsutasunaren.
Añ
LoraS
135.
Nerekin errukitu ta ogia eman zidatenak.
VMg 68.
Besteaz errukitu dedin.
Gco II 40.
Errukitu biar dogu purgatorijoko arimaak daukeezan penaakin.
fB Ic I 84.
Nortzaz errukituko naiz, ez bada onelakoaz?
Echve OngiB 160.
Errukitu zedilla beragaz.
Ur MarIl 59.
Ire lagunaz errukitu.
Lard 411.
Erruki zaitezte nizaz.
Arr GB 36.
Errukitu zala Jauna doakabe arzaz.
Aran SIgn 52.
Asko errukitu zan / seme Jose Mari.
Ud 157.
Errukitutzen zala / Osalari illaz.
AB AmaE 342.
Errukiturik berakin.
Apaol 105.
Eta a ta guzti bere errukitu ta gura neuen beste sagardao ta ogi emon ostien.
A BGuzur 141.
Errukitu zaitez nigaz.
Itz Azald 63.
Errukitu zaite gure arrantzaleakaz.
Ag Kr 25.
Borreroa errukiturik zegoan deun ontaz.
Inza Azalp 114.
Umia erbijagaz errukitu zan.
Altuna 106.
Yainkoa erruki bedi nitaz.
Or Tormes 79.
Gurekin erruki zadi.
Enb 111.
Neskatxak gutaz errukitu.
Ldi UO 25.
Erruki zaitezte Oidipu arakoaren itzal negargarri onetaz.
Zait Sof 108.
Bere ondamendiaz errukiturik.
Txill Let 142.
Arrebeaz errukituta.
Erkiag Arran 143.
Gizonaz errukitu egingo gera.
Vill Jaink 98.
Errukitu zen Erromaz.
Ibiñ
Virgil
79.
Errukittu zan senar zoruan alde.
Etxba Ibilt 466.
Erruki zaite nigana.
NEtx LBB 383.
Gutaz errukitu zaitez.
MMant 117.
Errukiturik, Jauna, / begira mesedez.
Ayesta 70.
v. tbn.
CrIc 32. JJMg BasEsc 55. Astar II 277. Zab Gabon 37. Urruz Urz 57. Azc PB 295. GMant Goi 58. ArgiDL 96. Tx B 130. MendaroTx 43. Ir YKBIz 100. Munita 19. Etxde AlosT 84. Bilbao IpuiB 40. BEnb NereA 177. MAtx Gazt 100. Uzt Noiz 125. Mattin 28. Ataño TxanKan 99.
(Con dativo).
Deritxat errukitu / Jakola zerua.
AB AmaE 358.
Urte askotako eskari apalari errukiturik.
Echta Jos 22.
Erruki zakidaze.
Kk Ab I 101.
Nagusia errukitu yakon eta bere menpean arturik, Monte Paulo bakartadarako izendau eban.
Belaus Andoni 8.
Errukitu yakon eta Salbatzallea agindu eutsan.
KIkV 23.
(KIkG 16 errukitu zitzaion)
Danelek ez dio gorrotorik artu [...], bere tamalez errukitu zaio.
Anab Usauri 91.
Zakidaz erruki.
Laux BBa 70.
Osaba, errukitu zakit!
TAg Uzt 160.
Erruki bekigu gure Iainkoa.
Or Aitork 374.
Zerua errukituko al zaigu euria bialduaz.
NEtx Antz 46.
Erruki zakizkigute zuek.
Zait Plat 128.
Errukituko al zaieken Jaungoikoa!
Ataño
TxanKan
227.
"Apesadumbrarse"
Añ.
Errukiturik bestetik ez idoroteaz dotrinazko txikiak baño beste librurik Bizkaiko euskeran.
Añ
EL1
3.
(Lar, Añ) .
(Trans.).
"Lastimar, mover a compasión"
Lar.
"Quebrantar, mover a lástima"
Ib.
v. errukiarazi.
Au ikusijak errukitu ninduban.
Astar II 57.
Errukituten dau Jaungoikuaren bijotz biguna.
fB Ic III 267.
Ez ditu errukitu / nik neuken premiak.
JanEd I 33.
Famili gajo orrek errukitzen nau.
Sor Bar 54.
Danak zurbil eta arpegi aulagaz, edonor errukituteko lez.
Kk Ab I 120.
Euskalerria joateko, errukituta lagun artean bildu omen ziteken dirua.
TxGarm BordaB 161.