I .
(Sust.).
1.
(V, G, AN; Lar, Añ, H). Ref.: A; Iz ArOñ.
Pavesa; brasa. "Que no se passe Gueldo por heredad alguna" Fuero de Vizcaya XXV, ley 1. "Mèche de lampe, de chandelle éteinte, brûlée, mais dont les cendres conservent la forme de la mèche. [...] 3. toute matière brûlée et en cendres, mais conservant sa forme primitive" H. Cf. Dgs-Lar 11: "Atomo, apurra, bolatil, geldua".
Eskuan erortzen zadan geldo edo txingar bat eziñ sufritu det: sugar betikoa nola eramango det?
Cb Eg II 121.
Airean jira-bira oi-darabiltzkien geldo, illaun ta litxen antzekoak.
Izt C 6.
Paperezkoa bada, suak erakusten dauskue egurrezko geldoak baiño bere baltzagoak direala Diruaren geldoak.
A Ezale
1898, 195a.
Maitasunaren garrean berean, ura itzaliko dun muku edo geldo mota bat bizi da.
Amez Hamlet 148.
v. tbn. EA OlBe 85. Zait Sof 41.
2.
(AN-gip-larr). "Madera, árbol medio podrido" Asp Leiz2. "Leña de poco valor para el fuego, por mojada, por ej." BU Arano. "Pago geldua, ur asko hartu duen pago-puskak (adar eta abar), papera moduan geratzen da; eta ilunpetan argi egiten du... ('fosforescente' edo esateko)" (AN-gip). Juan M. Lekuona (comunicación personal).
II .
(Adj.).
(V, G-goi, AN-gip-larr; Urt I 20, Añ, H),
geldu.
Ref.: A; EI 171; Iz ArOñ; Asp Leiz2; BU Arano; Elexp Berg.
Flojo, débil, sin energía.
"Tibio, tépido, flojo"
Añ.
"Faible, léger, sans consistance"
H (que cita el ej. de Iztueta).
"2.º persona de poca energía; 3.º inútil, incapaz (Urt Gram 8)"
A.
"Persona de poco nervio"
Asp Leiz2.
"Persona de poco fundamento"
BU Arano.
Argalak ta geldo prestuezak zareala.
Añ
LoraS
113.
Ez ordea alferrikako izen geldo deus balio ez dutenak, ezpada guztiz goi me diranak.
Izt C 17 (v. tbn. 238).
Eztira ikusten lenago legez / morrosko gorri sendoak [ardaoak]; / ezpada geldo barritsu batzuk.
Azc PB 79.
Emakume arro, buruariñ, geldu, epel bat.
Ag Kr 157.
Nekazaririk txepel, nagi ta geldoena dendatzeko.
Ag G 80.
Gogor egin nai zion urrena apeta geldo ari.
Mok 9.
Geldo madarikatu ori.
Bilbao IpuiB 187.
Euskerea ez ete doa gaur makalduaz [...], gaza-geldo-motx eta indar barik geldituaz?
Vill ( in
Bilbao IpuiB 8
).
Baina bihotza / geldo ta hotza / neukan nire bularrean.
Arti MaldanB 194.
Ta xirimirik, geldo ta geldi, / zer oker egin ez daki.
"
Atolondrado"
.
Gand Elorri 61.
Naiago ditu jolaserako mutillak, neskak oso geldo ta xotillak iruditzen zaizkio.
MAtx Gazt 28s.
Batez be arranaren / tilin betikoa / [...] ibilliaren nekez / egiña geldoa.
Atutxa Mugarra (ap. DRA
).
v. tbn. Zait Sof 179. En DFrec hay 5 ejs.
Necio.
Erriak [...] beti izan oi dirade siniskorrak, geldo edo tolesgabe edo buruariñ edo txolinak izaten diradelako.
A Ezale
1898, 69b.
"Tardío, pausado, detenido"
Añ.
"Trabajo que requiere poca energía, lan geldua, nekaketan ez tan lana"
Iz
ArOñ
.