Etim. De on + suf. -(t)asun, con pérdida de -n tratada como intervocálica.
(
A, que cita RS
),
oasun (
A, que cita RS
).
Bien, posesión; hacienda, posesiones.
"Haberes, hacienda"
A.
v. ondasun,
otasun.
Tr. Documentado en
RS; no vuelve a encontrarse hasta el s. XX en autores meridionales que emplean, sin excepción, la forma
ogasun . Usado en singular, con el sdo. de 'bienes, hacienda', lo hallamos en
RS, Ayerbe,
ForuAB, Zinkunegi (
Crit 58), Kirikiño, Zaitegi (
Sof 112), Etxaide y Anabitarte.
Gosaldu, barazkaldu, askaldu ta hogasuna galdu.
RS 161.
Oasun ezein baño obea zarzaroko alabea.
Ib. 531 (484 oasun).
Ezbearrak eta ondikoak ateratzen dute gure biotza lurreko ogasunetik.
Ayerb EEs
1912, 177.
Bidegabeki kendutako ogasunak itzuli zitzaizten.
J.M. Tolosa EEs
1913, 210.
Ogasunean zeren biarra daukon [baserritarrak]
.
ForuAB
91 (
ib. 153 ogasunen aldez
).
Bere emaztiaren nebakaz asarren batzuk ebazan, ogasun izkijen batzuk zirala ta etzirala.
Kk Ab I 41.
Bere gurasuak ogasunetan ondotxo dagozanak dira.
Ib. 108.
Zetarako billatu emengo ogasuna utzirik bestaldian daukoguna.
Kk Ab II 85.
Lurreko ogasunez landerrak ziran; baña barnetik eskarrez eta zindotasunez aberatsak.
Ol Imit I 18, 3 (SP, Mst, Ip gauza, Ch ontasun, Pi ondasun).
Nai duana egin dezake baikunlariak bere ogasunekin.
EgutAr 1923, 35.
Bere osasun, bere ogasun, / ixerdi eta nekiak.
Enb 51.
Orra or Josu, / ogasun oro / daukana.
Ib. 105.
Jaungoikoak gizonoi emon dauskuzan ogasunak [seme-alabak], gizartearen onerako be ez ete dira?
Eguzk GizAuz 176.
Esku gitxitan ogasun andiegiak ei-dagoz orain.
Ib. 169.
Oraingo matxinadari lagundu diotenei deus ordaindu barik ogasunak kentzea.
EAEg 7-11-1936, 236.
Yainkoek gizonei eman dizkieten ogasunik bikaiñena duzu sena.
Zait Sof 180.
Nere ogasun eta diruen atzetik [zabiltzate]
.
Etxde AlosT 65.
Aren txiro aitzekian nire ogasunaz gabetu nai niñuzuten.
Etxde JJ 77.
Zure ogasunez arrotzak gizendu ez daitezan.
Ol Prov 5, 10 (Dv on, Ker ondasun, BiblE emaitza
).
Aren ogasunaren euneko berrogeien jabe egin zanean.
Anab Aprika 43.
v. tbn. Pi Imit IV 4, 3. Goen Y 1934, 181. Arriand Lc 12, 19. Gazt MusIx 83.
(Como primer miembro de comp.).
Izango du bere gain Bazkunaren ogasun-gorabera zaitzia.
EEs 1916, 235.
Ogasun-sendotasunaren oñarrija.
"Bienestar"
.
ForuAB
79.
Ogasun-arasoetan bere aburua ordukoen gañetik agertzen zan.
GMant LEItz
68.
Txirorik nago, / baña ogasun / Aitea / Belen urira / datorkigu gaur / Josu, txiroen / maitea.
Enb 94.
Estadua ogasun-ekarle, estadua salerosle, estadua jabe.
Eguzk GizAuz 105 (73 ogasun-egarri).
Ogasun-jabetzea aldi ta erri guztietan beti bardiña izan ete da?
Ib. 170.
Artuemanari zegokion ogasun-mordoa.
"El importe de la transacción"
.
EAEg
7-11-1936, 237.
Diru-etxe edo Ogasun-zaindari Bazkunak.
"Establecimientos de crédito"
.
Ib. 8-1-1937, 732.
Ogasun-uzteak.
"Entregas [de efectos]"
.
Ib. 18-3-1937, 1309.
Hacienda pública, tesoro publico; departamento de hacienda.
v. HERRI-OGASUN.
Erri bakoitzeko ogasunarentzat kalte txikiya izango da.
"Erario local"
.
(1919)
ForuAG
305.
Euzkadiko Ogasunaren bizkarretik egitekoak diran eraikitze asmoak.
"Por cuenta de la Hacienda de Euzkadi"
.
EAEg
4-12-1936, 456.
Eginbearrak bi zatitan beteak izan bitez. Batetik, Ogasunarenak, berezkoak diran lanak.
"Hacienda"
.
EAEg
2-2-1937, 963.
(Como primer miembro de compuestos).
Uriko Ongintz Batzarraren Ogasun-batzordiak ainbat bidar jakin erazo dauzku.
"Comisión de Hacienda"
.
(1917)
ForuAB
93.
Derizkiokena egin dezake Euzkadiko Ogasun Bitartekotzak.
"Intervención de Hacienda"
.
EAEg
20-12-1936, 598.
Ogasun Burukidea.
"Consejero de Hacienda"
.
Ib. 27-11-1936, 401.
Ogasun Zaingoa.
"Hacienda"
.
Ib. 28-5-1937, 1715.
Zaingo guzietako ogasun-eginbearrak zzuzendu.
Ib. 2-2-1937, 963.
Tesoro (fig.).
Oraindik sartu gabe daukaten Bialguntztokietan ipiñiko da Jesusen Biotzaren ogasuna (tesoro).
JBDei 1919, 307.
HERRI-OGASUN.
a)
Hacienda pública.
Euzkadiren Erri-Ogasuna sendotua izan dedin. "Hacienda". EAEg 11-12-1936, 514. Bidaritzari ta Erri Ogasunari kaltegarri zaio. "Tesoro público". Ib. 10-12-1936.
b)
Bien público, bien del patrimonio público.
[Ondorengo oinordeak] ikasgua, iauretxe bailitzan --erri-ogasun bezala, alegia--, eraendu ta erabili bear zuen. Zait Plat 22.
HIGIEZINEKO OGASUN.
Bien inmueble.
Bazkunaren igieziñeko, igigarri eta bi oien tarteko diran ogasunak.
"Bienes inmuebles"
.
EAEg
30-10-1936, 170.
Igi eziñeko ogasunak ta ogasun-paperak ezin besterengandu ditezkela erabakiaz.
Ib. 28-10-1936, 154.
OGASUN-BURU.
Mayordomo. v. ogasunzain.
Gixon aberatsak ogasun-buruba leukan.
Arriand Lc 16, 1 (Ol yaurle).
OGASUN HIGIGARRI.
Bien mueble.
Ogasunak baliatu ondoren, ogasun igigarriak agiriko lei bidez salduko dira.
EAEg 29-5-1937, 1721.
OGASUN HIGIKAITZ.
Bien inmueble.
Ezin ogasun igigarri edo igikaitzik artu, eman edo baitu dezakete.
EAEg 8-4-1937, 1460.
OGASUN-HONDOKO.
Patrimonio.
"Nuestra Señora del Carmen" izeneko Irakaskintza-Onemantzalle Bazkunaren ogasun-ondokoa osatzen zuten igitu eziñeko, igigarri eta bien bitarteko diran ogasunak artzea.
"El patrimonio"
.
EAEg
30-10-1936, 175.
OGASUN-PAPER.
Acción bursátil.
Urrea, dirua edo ogasun-paperak balira.
"Valores"
.
EAEg
25-12-1936, 639.
Bazkunetako ogasun-paper jabeak igaz jaso zuten aña jasoko dute irabazpentzat.
Ib. 18-12-1936, 578.
OGASUN-PAPERTEGI.
Bolsa de valores.
Ogasun-papertegian ogasunak artzeari dagozkien elbide argibideak.
"En Bolsa"
.
EAEg
14-2-1937, 1064.