1.
(V-arr-arrig-gip, G, B; itz- Aq (G), H (+ iz-))
Ref.:
A;
EI 296;
IzArOñ
. Lengua."Lenguaje"Aq 368.
Hizkerak dakitzan batek. LarDT CCIV. Izkera berriak eman ziezten: batari Griegoa, besteari Latiña. CbEBO 7.
Greziako itzkeran. IztC 61.
Eiteko gure izkera. ABAmaE 139.
Gure izkera berriok, Italiera, Españiera. OrLEItz 34.
Geure Asaben izkera. Enb 146.
Españako laterri eta agintariekiko artu-emanetan derriorrezko izkera gaztelera izanik. EAEg 9-10-1936, 3s. Frantses izkera. EtxdeJJ 203.
Beste bost keltar hizkera. MdePr 281.
Mutil xume apala, / izkeraz euskaldun.Zendoia 97.
v. tbn. Aran SIgn 205. Ag AL 120. A Ardi 82. Eusk 1919-20 (I), 40. Belaus LEItz 109. Inza Azalp 86. Muj PAm 9. Mok 17. Tx B 253. Lab EEguna 93. MendaroTx 36. Aitzol in Laux BBa IV. Ldi IL 137. JMB ELG 98. Anab Poli 71. BEnb NereA 134. Zait Plat 26. Gazt MusIx 165. Olea 79. Berron Kijote 21. Ataño TxanKan 18. Itzk-: VMg 89.
azpiadiera-1.1
(Lh, itzk- Dv), hizkara.Habla; dialecto. Euskeraren izkerak. CbEBO 11.
Erriko izkeran. IztC 494.
Eren itzkerako arauen erara. JnnRIEV 1908, 584.
Oñatiko izkeran. AgG 353.
Eibarko izkeran. SMZirik 8.
Nafarroa Behereko hizkaratik. VillBAP 1952, 262.
Valenziera katalan-hizkera ahal da?MIH 150.
Gernika aldeko hizkera. MEIG VIII 102.
azpiadiera-1.2
(V-gip; i-Lh). Modo de hablar; estilo (de escribir)."Manera de hablar. Aren izkeria, beti negarrez balitz letz, zan gobaittgarrixa
"EtxbaEib.
Joko, jolas, itzkera ta ibillera desonesto. CbEg III 386.
Darabilte onelakoak Kristoren odola ostikopean, San Pabloren itzkeran. MgCC 244.
Deitzen ziolarik bere izkera tatalean [...] Atol onala. IztC 249.
Maitetasuna ikusten zitzaion Martiñi bere izkera bigunetan. AgSerm 498.
Ardiyak irurigatik / itxuraz mantsuak [...] / izkera ederrakiñ / txit filosofuak. Auspoa 97, 77.
Zueri ikasia degu / burlosuen izkera.Yanzi 154.
Izkera aldatuaz. LekEunD 36.
Ika itz egiten zaie: izkera au bait-da danetan lenagokoena euskeraz. JMB ELG 86.Loidun izkeraz esaten ziolarik. EtxdeAlosT 94.
Aho-hizkararen gora-beherai. VillBAP 1952, 276.
Izkera astirotsu eta esan jasekoa zalako. ErkiagArran 14.
Eskolastiko izkeran mintzatzeko. VillJaink 170.
Gaztelaniako elerti-izkera berria sortu. GaztMusIx 63.
Izkera eta piper eta gatz / saill ontan bear diranak, / bertso bezela alde aundirik / etzuten entzun ziranak.Olea 99.
Beti txukuna ezagutu det, eta izkeran garbia. JAzpiroz 224.
Hemen agertzen den hikako hizkera ikaragarria. MIH 353.
Egunoroko lagunarteko hizkera arrunta. MEIG VII 173s.
v. tbn. Sor AKaik 129. Kk Ab I 115. JanEd II 119. Alz Txib 88. EA OlBe 10. Or Aitork 60. Basarri XIX. Zait Plat 83. Osk Kurl 117. AZink 98.
2.Locución, modismo. Gure itzaldi ta izkera geienetan utsegiten degu. CbEBO 61.
Euskarak usatzen dituela [...] berariazko izkerarik egokien guziak. Ib. 38.
Itzak eta izkerak euzkaldunen aotikan yaso behar dira. OlEEs 1919, 26.
Arrotz itzez eta izkera maketsez. "Barbarismo aut soloecismo"
.OrAitork 32.
sense-3
3.Conversación, charla, tertulia. Etzinake joango Kristoren legea arkitzen ez dan leku ta itzkera alperretara. MgCC 233.
azpiadiera-3.1
Palabras, discurso. Gure izkera oni batek baiño geiago ezarri lezaioken eraskiña. VillJaink 181.
Sekulan naiz ez ezagutu zuk, / lendabaiziko izkeran / begi argiyaz galdeko dizu / ia zu euskalduna zeran. Auspoa 77-78, 277.
sense-4
4.Letra.v. hizkira, hizki. Lau izkera edo letra-gaz. Ezale 1897, 312b.
6.Gramática. Izkera, izbidea, erdaldunek Grezitik artuta Gramática esaten dutena, ori da bakoitzerena, ori da gogoan artu bearrago dena. OrLEItz 32.
sense-7
7.Letra (de una canción). Kantaren izkerak eta musikak, bear bada, erakutsi leikigute zer-edo-zer, problema jakingarri oni buruz. LekSClar 110.
Saiatu [...] hizkera doinua eta kantuaren arteko egokiera bilatzen. MEIG IV 101.
azpisarrera-1
HIZKERA-ADIERAZLE.
Intérprete, traductor. Bertako izkera ez iakitea etzala Eladeko ta Aigitoko erritarren artean oztopo, izkera-adierazleen bitartez elkar ulertzen zutelako. ZaitPlat 14.
HIZKERA-GURASO.
Lengua primigenia (?). Euskerea antxiñetako izkera-guraso, eder, mamintsu ta sakona da. AgKr 95.
azpisarrera-4
HIZKERA-MODU.
a) Lengua. Zenbat gizon adituk eta zenbat itzkera-modutan Santu onen bizitza eskribatu duten. Aran SIgn I. b) Modo de hablar. Gaiñerako guztia, izkera-modua da, azala, muin orren gaiñeko jantzia. Vill Jaink 60. Esakerei eta hizkera moduei. Osk Kurl 26.