Azpisarrerak (sarrerak) (1)
mozorro.
1. (V-gip, G-goi, AN-5vill, B, Ae; Lar, H, Zam Voc), muzorro (G; LarDv, (G), H) Ref.: A (mozorro, muzorro); A Aezk 296; Gte Erd 219; Izeta BHizt2 .
Máscara, careta; disfraz. "Disfraz de Carnestolendas" Lar. "Máscara, cubierta del rostro, muzorroa " Lar, . " Mozorroz beztitu dira (AN-5vill)" Gte Erd 219. v. zomorro.
Ikusiko dezu nola ezarian bezela bere muzorroa bota eta... Arr Bearg 149 (ap. DRA ). Munduan biziteko / bata besteagaz / gizon guztiak dabilz / mozorro banagaz. Azc PB 344. Eskuan mozorroa [Talia] . Ib. 305 ( in Ur PoBasc 200 maskaria ). Iñauteri-egunetan mutil buru-ariñ kaskil-utsak mozorroz bezela, kalendarioz estalirik bizi ote zera, udaberri maitagarria? A Ibaiz 11-5-1902, 1. Gurdi karroza ederrak, mozorro garbiyak beren petral zikiñakin. Iraola 115. Berak egindako mozorroa arpegiari txistuz itsatsita. Ldi IL 18. Andre urragarria mozorroz bete-ta. " Bien embozada" . Or Eus 63. Bera atzetik mozorroz bil. Ib. 410. Mozorroz jantzi ta etxerik etxe ibiltzea. ABar Goi 18. Prosopon antzoki mozorroa zen. Mde Pr 344. [Bidaurretan] mutil batek "mozorroz" yantzi-ta, buruan arantzezko koroia ta guzi, Jesukristoren irudi egiten zuen. Herr 19-3-1959, 3. Arpegia bere, mozorroz edo sudur-zapiaz estaldurik. Erkiag BatB 21. Zugaitz-azalakin egindako mozorro bildurgarriak iartzen ditute. Ibiñ Virgil 90. Mozorroz, estalkiz, alegoriaz, konparazioz jositako hizkuntza. Zarate ELit 31. Erri saltzaille dan aitagoiak / arpegieran mozorro. Ayesta 92. Baiña edozein modutan / dira txalogarri, / nola mozorro ala / soiñu ta txintxarri. Insausti 352. En DFrec hay 5 ejs. de mozorro.
2. (B ap. A ; Lar, H), muzorro (Lar, H).
Persona disfrazada. "Pata galana, mozorroa " Lar. "Moharrache o moharracho, momarracho, el ridículamente disfrazado" Ib. "En carnestolendas se visten de zamorros o mozorros " Lar Cor 232. "[Koko itzak] geienean mamua, inguma, bidutzia edo mozorroa esan nai du batzuentzat" Mok 14n. Cf. VocNav: "Mozorro: [...] En Pamplona y otras localidades llaman así a los entunicados de la procesión de Viernes Santo".
Iñauterietako mozorroen edo irriz jauntzirik dabiltzan gizatxarren aintzurak. Mb OtGai III 176. Bere buruak parregarrizko apaingai batzuz jantzi-ta, momu ta mozorroen antzera, arpegiak oial edo bildots narruz estalduak zekarzkiten. Lh Yol 33. Flamendar mozorruak plazan agertu diranean. Ib. 39. Baserritarrez jantzirik zebilen mozorroa. Osk Kurl 185.
3. (B, BN, Ae; Aq 1217), muzurru. Ref.: A; A Aezk 296. Espantajo. v. TXORI-MOZORRO.
Baldin batek arturik kasulla edo kapa edo alba sakratua, para balez alorrean palo batean muzurrutako, aizkatzeko txoriak. (24). LE-Ir. Ezagu dute [bele, zozo ta iskiñasoek] mugan dagoen / mozorroaren gezurra. Or Eus 278. Eztago luma gorrizko mozorroz [oreinak] izutu bearrik ere. Ibiñ Virgil 101.
4. (V-gip, AN-gip-larr-araq, B), mosorro (V-gip), muzurru. Ref.: A; Iz ArOñ (mosórro); Elexp Berg. "El bú, coco con que se asusta a los niños" A.
Kristio txikiak dabiltza artaik (Oliaduratik) igeska igeska nola aurrak muzurrutik. (296). LE-Ir.
" Mozorro (Sal, R-uzt), fantasma" A.
(G-to) Ref.: A Apend; JMB At.
"Genios familiares" A Apend.
Monstruo.
Alper alperrik, Lenendaria, / garbitzen dituk eskuak, / juez justutzat iduki azan / mozorro ori munduak. Balad 239.
5. (G-goi, AN-ulz), mosorro (V-gip) Ref.: Iz ArOñ (mosorro), Ulz; EAEL 96, 417.
Bicho. "El bicho" Iz Ulz. "Cualquier bicho nocturno que causa daño sin que se le vea bien, a diferencia de momórro, que es el que se ve" Iz ArOñ .
Ez dira kanpoko mozorroak barrena sartuko. ErleG 12. Ale ta mosorroak biltzen azalez azal ibiltzen da [usoa] . Iñarra Ezale 1897, 339b. Biozpean mozorro bildurgarria sortu zaio [...]; artxoak ez luke, orratio, kaltegarrigo joko sagar-alea biotz erdian. TAg Uzt 27. Urretxindorrak, mozorroak eta txindurrien arrautzatxoak ondatu oi ditu. EgutAr 4-12-1956 (ap. DRA ).
6. "Persona antipática, arisca. Abade barrixa mozorro samarra pentsau jat " Elexp Berg.
7. "Vulva" (AN-ulz). EAEL 290.
MOXORRO. (V-gip, G-goi; Aq 814 (G)). Ref.: A; A Apend. (Forma con palat. expresiva).
a) "Gorgojo [...] de la haba" Aq 814. "Gorgojo, insecto del trigo" A. "Gusano de frutas" A Apend.
Moxorro ta belar kaltegarriak bildu. EEs 1916, 253. Txapartegietan moxorro gorriak [...] atzematen ditinagu. 'Kermès rouge'. Or Mi 11. Ausiña baño miñagoko moxorro aiek. 'Fourmis'. Ib. 112. Moxorro-billa. "En busca de insectos". Or Eus 315. Ez moxorro txikienik. Or Aitork 416. Moxorro edo arra batzuek izaten ditu barrenean [kuku-sagarrak]. Ostolaiz 23.
b) (Andar, ir, etc.) encubierto, en secreto. "Moxorro etorriko zan orain ere ori, auskalo zer jakin-naian" Gketx Loiola.
MOXORRO-MOXORRO. Solapadamente, secretamente. "Ori zer dabillen eztago jakiterik, or ibiliko bait'da orain ere moxorro-moxorro" Gketx Loiola.
MOZORRO-AURPEGI. Máscara.
Mozorro-arpegia kenduta, zana bezela azaldurik, [...] Ginebran fedea ta erlijioa ukaturik. Aran SIgn 103.
MOZORRO-JANTZI.
a) Disfraz.
Basati-arteko aztiak erabili oi dituzten mozorro jantzien antza dutela. JMB ELG 50.
b) (V-gip, G-azp, AN-gip; m. jauntzi AN-5vill). Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 218s. "Disfrazarse de Carnaval. Karnabaletan mozorro jantzitta urten giñuan" Elexp Berg. "Mozorro jantzita ibiltzen dira (AN-gip), [...] mozorro jauntzia ate zen (AN-5vill), [...] iñauterietan mozorro jantzi zan (G-azp)" Gte Erd 218s.
MOZORRO-JANTZIAN (Ir, etc.) disfrazado.
Illun, bildur gabe, --zurubi gordetik / mozorro-iantzian, --illun, zelatan. Or ( in Gazt MusIx 177 (Gazt ib. 173 mozolo ) ).
MOZORROPEAN. Bajo el disfraz.
Militarrak ditugu, ezpata ta kartaginesaren mozorropean. Zarate ELit 35.
TXORI-MOZORRO. Espantapájaros.
Gaurgero mutikoak eiten diote irri, / erabilliz errian txori-mozorro orri. Or Eus 139. Ontziska bi-iru, bakan, ez urrun, / txori-mozorro antzera, / aizerik ez ta oiala zimur, / arraunez doaz barnera. Ib. 386.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper