Etim. Para su origen, en último término, en lat. luminaria, v. BAP 1953, 558s. y 1961, 332s.
1.
(G, AN-egüés-ilzarb, B; Lar, VP 53v, Añ (G), Sb-Urq, H),
numera (Sb-Urq)
Ref.:
Bon-Ond 145; A; Arin AEF 1960, 79.
"Grasa de ballena"
Lar, Añ.
"Grasa o aceite de peces"
A.
Barrika t'erdi lumera.
EE 1884b, 115.
Baleak ematen zuen koipe edo "lumera" gabaz argi egiteko ondo zetorren.
Etxeg Itzald
II 163.
Zurezko ardatzak lumerarekiñ / al zan maizena iyurtzi.
Tx B II 112.
Naiz arrantzale izan ez, / itxas-ondoan geienez, / murgiltsu pike-lumerez.
Inzag Y
1933, 419.
Lumera edo grasa, gabaz argi emateko, baleagandik atera oi zuten.
EgutAr 31-3-1957 (ap. DRA
).
Saina edo lumera ateratzeko egiten ziren suak.
MEIG III 57.
2.
(AN-egüés-ilzarb ap. Bon-Ond 145; A).
Ballena.
Lumerak eta uretan mogitzen deren gauza guziak.
(AN-egüés).
CantTP
23.
(AN-ilzarb lumera; AN-olza bale)
LUMERA-BALEA.
Ballena.
Auspez jartzean, "lumera-bale" / deritzan arrai aundia.
Or Eus 390.
LUMERA-TXARRO
(Lar (s.v. jarra)). Vasija para grasa de ballena.