bataiatu.
Tr. La forma bat(h)aiatu es la más extendida; batheiatu se documenta en Leiçarraga, en los autores suletinos y algunos bajo-navarros (cf. además bateietu en CatUt); bateatu (o batiatu) es propia de la tradición vizcaína; tbn. la emplean algunos guipuzcoanos como Cardaberaz y Guerrico, y los salacencos Samper, CatSal y (batiatu) CatSal2; hay además algunos ejs. aislados en textos bajo-navarros. Bataitu , var. usada por Mendiburu, aparece tbn. en AzpPr . Hallamos además batixatu en textos roncaleses, y bateotu en alguna ocasión en Iturzaeta. En DFrec hay 21 ejs. de bataiatu y 2 de bateatu .
(G, L, B; SP, Lar, VP 9r, , VocB , Zam Voc; -th- Urt III 256, Ht VocGr, Lecl, Dv, H), bateatu (Lar, , H, Zam Voc), batiatu, bateiatu (-th- S; Ht VocGr 332, Gèze), bateietu, bataitu, batixatu, bateotu Ref.: A ( bataiatu, batheiatü ); Lrq (/batheia/, /batheiace/) .
Bautizar; (intrans.) ser bautizado.
Eta batheia ahal zaitezkete ni batheiaturen naizen baptismoaz? "Pouvez-vous [...] être baptisés" . Mt 20, 22. Baptismoan gauza horiak nezesario diradenaz geroz, nolaz batheiatzen ditugu haur xipiak? Ins F, 3r. Han behin batheiatu izan diradenak eztiradela berriz batheiatu behar. Ib. G, 6r. Batasun bat, zeinetan sartzen baitira bathaiatu izan direnak. Mat 65. Iesu Kristo bataiatu eta transfiguratu zenean. Ber Trat 17v. Ezkara minzatzen arris eta zures eginik daudenes, baizik Kristio fieles bataiatues. Ber Doc 114r. Baldin bathaiatzen bahaiz, iadanik gurendua / Erromako Elizetan busti zakek burua. EZ Man I 19. Ezen Iordango ibaian zuk / zinduen bathaiatu. EZ Noel 166. Linboan dauden haurrek, bathaiatu gabe hiltzen direnek, eztute Iainkoaren begitartea ikhusten. Ax 578 (V 371; cf. infra BATAIATU GABE). Medezina espiritual bat, bateatu ezkero egiten direan pekatuena. Cap 62. Lehenagoko giristinoak horrela egiten ohi zuten gure Salbatzaillea bataiatu izan zen urthaburuko egunean. SP Phil 503. Iesus bateiatu zenian. Tt Arima 48. Bateatu azkero eginiko pekatuak. CatAnz 6. Nork batheia diro? Bp I 60. Haurra bizi edo onsa batheiatü denez düda denian. Ib. 61.
(s. XVIII) Bathaiatzen zirenek, Espiritu Saindua errezibitu, eta harekin batean izaiten zuten hitzkuntza guztien aditzeko eta hetaz mintzatzeko dohaina. ES 396. Bathaiatua baizik ez denari behatu behar zaio haur flako bati bezala. CatLav 227 (V 115). Zeren hark izan baitzuen ohore Jesu-Kristoren bathaiatzeko Jordanean. Ib. 424 (V 201). Zeña profesatu zeban bataiatzean. Iraz 9. --Zertako da ifinia bateoko Sakramentua, edo ezkutapea? --Kentzeko pekatu jatorrizkoa eta beste edozein, bateatzen dan argan arkitzen dana. CatBurg 34s. Egizue penitentzia eta bathaia bedi zuetarik batbedera Jesus Kristoren izenean. He Act 2, 37. Ordukoak dira San Agustiñen odeiak, gereizeak, utsegiñez arkitu zan ezkerozkoak; ez bataiatu zanetik egiñak eta ikusiak. Lar SAgust 7. Bataitu zen hau. Mb IArg I 73. Guk dakiguna da S. Franzisko Xabier-ek bere eskuz bataiatu [corregido sobre bataitu] zituela milletan milla ta berreun mil jentil. Mb IArg II 269. [Jesu Kristo] San Juan Baptistaren eskutik bateatzen bere fede argiaz ikusi. Cb Eg III 326. Bekatu jatorrizkoa edo Orijinala, eta bataiatzen danagan arkitzen dan beste edozein barkatzeko eta kentzeko. Cb CatG 55. Bathaia zaitzadan nahi duzu bada! Zu, ni bathaiatu behar nindukezuna! Lg II 127s. Baldinetariak Jainkoaren semea bazare, bathaiatu zinenean, zerutikako boza batek, Jurdaingo hegian, adi-arazi zuen bezala. Ib. 130. Batheatia izan delarik. CatLan 5. Berze edozein [bekatu] arkitzen dena bateietzen den artan. CatUt 66. Artzain beraz gobernatuak, ur beraz bathaiatuak, mahain berean haziak, janhari beraz bazkatuak. Brtc 206s. Eskatu zion, bataia zezala hura ere. Ub 74. Eta iñor ezin bataiatu diteke, bein baño geiagotan. Ib. 194.

(s. XIX) Apaiz batek bateatzen badu aurtxoa ardo zuriarekin. Mg CC 176. Asko da batiatuba izatia Zeruban sartuteko? Mg CO 1. Pekatarien artean, aetatik bat baliz bezela, San Juan Bautistaren eskuz bateatua izateraño. Gco II 28. Sinestenduéna ta bataiatu déna, izanénda salbo. LE Ong 98v. Nik bataiatzen-dút úres. LE Io 1, 26. Nik bataiatzen zaitut zu Aitaren, eta Semearen, eta Espiritu Santuaren izenean. AA II 118. Urtean egun bat bataiatu nintzanean egin zenidan ontarte andiaz oroitzeko. AA III 279. Hori da bada ta holakoa da bathaiatuak garen guzien modela. Dh 259. Bautismua da batiatuten danaren mesederako. fB Ic III 300. Baña ezin salbau leite, batiatuten ezpada. JJMg BasEsc 19. Bateatuten dabe umetxu bat. Astar II 5. Parkatzeko bekatuen egin tugunen batiatuz geroz. CatSal 29. Miliunka baizik ez dire khondatzen harrek batheiatu dituen infidelak. Jaur 388. Nik egiaz bataiatzen zaituztet urarekin. Oteiza Lc 3, 16 (Brunet bataiatzen ). Bera bataiatu zan Pontea ondo gordea arkitzen da. Izt C 458. Eta bereala bataiatu ziran, eta bizitza on eta Jainkoaren txit bildur andikoari ekin zioten. Lard 482. Biak urera jatsi ziran, eta Felipek bataiatu zuen. Ib. 493. Atzo bathaiatu haurra eta benedikatu andre gaztea, biharko hilak dire. Hb Egia 154. Zuazte beraz, eta erakats ezazie populu guzier, batheiatzen dituzielarik aitaren eta semiaren eta Izpiritu Saindiaren izenian. SalabBN Mt 28, 19 (Lç, Ip batheiatu, He, TB, Dv, Ur, Echn, Leon, Or, IBk, IBe bat(h)aiatu, Samper, Ker bateatu, Ur (V) batiatu, Hual batixatu; Ol ukuzi, Arriand ugutzau ). Ilhabete bakhar batez, hamar mila pagano bathaiatu zituen. Laph 202. Badirau ere oraindik Azpeitiko Eliza nausiaren bataiotegian bera [San Ignazio] bataiatua izandu zan ponteak. Aran SIgn 3. Eta gañean dago tallazko iduritxo bat, beatzarekin beerontz siñalatzen duena, diola Euskeraz: "Ementxen batiatuba naiz". Ib. 3. Debaldekua dala / aur bataiatzia. Xe 401. Amabostgarren egunian izandu zan bataiatua. Bv AsL 24. Gero ikusi det non batiatu nitzan. AB AmaE 283. Zu batiatu ziñuzten pondak izango zuan jarion bat. Apaol 118. Haur bat bathaiatua izan behar zenean. Elsb Fram VI. Saindu bat apostolu harrek berak bathaiatu zukena, eta bederen harrek ordenatua. Jnn SBi 154. Jordaneko ühaitzian zointan izan beitzen Jondane Johanek batheiatürik. Ip Hil 186. Giristino bezala bateiatuak badira ere, pagano bilakatuak dira. HU Zez 13. Bathaia nazak beraz. Prop 1896, 91. Bere jaiotzaz ori / Astiasukua, / San Pedroren elizan / bataitutakua. AzpPr 74. O zori latza! / bear zan gatza / batiatuteko umea, / ta an izan zan esturea! Azc PB 247. Zenbait anima Zerura igo da / [jesuita] oiek or bataiatu-ta. Auspoa 87, 54. Eliza onetantxe bateaturikoa. A BeinB 64. Bateatu egizuez Aitearen eta Semearen eta Espiritu Santuaren izenean. Itz Azald 169. Bateotuak izan ez diranak. Ib. 45 (v. tbn. bateoturiko en la misma pág.). Aska andi bat, bertan sartuta batietakoa. Ag Ioan 182.

(s. XX) Behar-orduan nor nahik bathaia dezake eta behar du bathaiatu. CatJauf 106. Bataietu ondorian iñ diren bekatuek barkatzeko. CatUlz 39. Nere illobak berorrek bataiatu zituan, nere semeak ostera Gerriko zanak. Ag G 317. Bataiatu ditzazute Aittaren eta Semearen eta Espiritu Santuaren izenean. Inza Azalp 37. Bazabiltzan gaiaz haur bateiatzen, ezkuntze benedikatzen eta Elizako heltüren erier emaiten. Const 25s. Sortu nintzen bakotxean, / eta bietan batixatu, / enamoratu iroretan / eta lauretan bordaltu. (R). ADonostia GH 1926, 72. Billabonako pontian bertan / bataiatu zan gizona. Tx B I 29. Jesus Jaunak berak bathaiatu zituen Erreginaren bi haurrak. Barb Leg 69. Zuk bear ninduzuke ni bataiatu, ta nigana zatoz zu? Ir YKBiz 43. Horra, jaun erretora, bathaia zaguzu nexka hau: "Goiz-ethorri" emanen diozu izena! Lf Murtuts 54. Bainan berehala erori zen Jesusen erranerat eta bathaiatu zuen Jordaneko urean. Zerb IxtS 84. Bego; egin beza nai duna, oraiño ez baita bataiatu. Or Aitork 24. Ipiñen 1881garren urterarte bateaturikoen artean atzenengoa Jeronima Goyoaga ixen zan. Akes Ipiñ 13. Eta... Nola bataiatuko dugu haurra? Arti Ipuin 60. San Antoneko elizan bataiatu zuten Bilbon. Osk Kurl 38. Bañan nola lur artan sortu nintzan, eta berara eraman bear bataiatzera. Salav 9. Ez al zerate kristauak, eta beste guziok bezela bataiatuak? NEtx LBB 57. Aitor dugu harrapatu haur sortu berri guziak bataiatu nahiko zituela Frantsesek. Ardoy SFran 318s. Galdegin zuten berehala giristino bilakatzea, eta handik laster bateatu zituen gure Misionestak. Ib. 247s. Semea izandu degu, ta biar bataiatzeko asmoa degu. JAzpiroz 46. Bateatu ondoren / guziz giristiño. Ayesta 119.

v. tbn. v. tbn. El 39. CatB 56. CatLuz 22. CatEliz 469. Arr GB 24. Legaz 38. Lap 317 (V 144). Urruz Zer 60. KIkG 69. Etxde JJ 135. Bilbao IpuiB 76. MAtx Gazt 102. Xa Odol 346. Larre ArtzainE 338.
Bateatu: Oe 122. Añ EL2 214. CatSal 53. CatBus 52. KIkV 42. Onaind STeresa 99.
Bat(h)eiatu: CatLan 40. Xarlem 149. EvS Io 1, 25. CatAe 52. CatS 69.
Batiatu: Ag Serm 94.
Batixatu: CatR 53.
Dar nombre.
Eskerrak eta laudorioak zuen izenaz bathaiatuak diren elizetan emanen derauzkitzuegu. Harb 402. Behar dugu bateatu, / tupina guzietako burruntzali deitatu. Prot 70. Khendurik karrika batzueri beren aspaldiko izenak, berriz bathaiatu zituzten deithuz karrika Gambetta. Elsb Fram 145. Gizartekeriaren izenaz bateatu dogun sozialismua zer dan adierazo baño len. Eguzk GizAuz 30. Ipuin-Barreka izenagaz bataiatu dot neure liburutxu au. Bilbao IpuiB 9. Hurrengo liburu batean azalduko dizut, zer dan euskara osotua bataiatu dutan systema berria. Osk Kurl 16. Oraingoan asmatu digute beste tresna bat. Eta bai bataiatu ere: Evoluzioa, orra. Vill Jaink 51. Ondo deritzat Con fondo de chistu bataiatzea literaturara ekarri dauan lenengo semea. Alzola Atalak 91. Txantxangorri kantaria izenarekin bataiatuko nikek liburutxo au. Ataño TxanKan 23. Alkartea "Markiña eta Inguruko Baserritarren Alkartasuna", MIBA izenagaz bataiatu genduen. Gernika 150. Makatz izenez bataiatuak / zu eta zure aleak. Insausti 258. Norma hori, egia esan, Schuchardt-ek erabilia da Bartoli-k baino lehenago, bateiatu gabe, ordea. MIH 390.
Aguar las bebidas.
Bigarrena, ardo andiari sagardo gozoa. Irugarrena, bataiatzen dala ardoa urarekin. AA II 184. Ekartzak pitxar bat, baña urbagetik, oraindik zintzo gaudek, eta gañera, gaur ez dek ardorik bataiatzeko eguna. Zab Gabon 28. Bataiatzean aurrari izena ematen zaio, ardoari kendu egiten zaio. EEs 1911, 114. Erari bataiatuak. MendaroTx 168. Apaiza ez aiz baña alare / bataiatzea gogozko, / Nik edan dedan ur zikin orrek / etzetxeukan ardo asko. Basarri 125. Kalera eramaten ditugula / arrautza erdi lokatuak, / nolabaiteko jangaiak, eta / esneak bataiatuak. And AUzta 138.
BATAIATU BERRI.
Bautizado reciente, recientemente convertido al cristianismo.
Bataiatu berri aiei eman naiez, batez ere Konfirmazioko Sakramentua. Lard 491. Bataiatu berriek etzioten denborarik uzten ez jateko ez lo egiteko. Ardoy SFran 245.
BATAIATU GABE.
No bautizado. v. bataiatzaka.
Bataiatu gabeen errenkurak. EZ Man I 130. Ill dezu zeure etsaia edo aur bateatugabea bekatua esatltzerren? Mg CC 129. Sein batiatu bagia. Mg CO 188. Zeren bataiatu gabea ez da Sakramentu au artzeko gai. AA I 538. Bataiatu gabea zaude? Ag G 317. Beraz, guk ere anai bataia gabea ezagutuko yuagu. Or QA 99. Aurren linboa, bataiagabeen aurtegia. Ib. 53.
BATAIATU GABEKO.
No bautizado.
Bataiatu gabekoen gorputzak lurperatzen. JMB ELG 90. Bataia gabeko aurren egongua. Or QA 94.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper