1.
(L-sar ap. EI
35
; SP, Dv).
Mortal; (el) que va a morir.
"Qui doit mourir. Hilkizuna
"
SP.
"Qui doit mourir, qui doit être exécuté"
Dv.
v. hilkizun.
Hura ohi da Iaunaren sentenzia larria / hill beharrari menean iustuki egotzia.
EZ Man I 48 (v. tbn. II 51).
Hill beharrak, uzkitzue / gogoeta hantuak.
EZ Noel 52.
Alabaiñan badakigu / hill beharrak garela / noiz ordean ez dakigu.
Arg DevB 107.
O hilbeharrak.
SP Phil 133 (He 136 o gizon hilkorrak).
Bizitze hilbehar hunetan.
Ib. 135.
Oroitu ninzan [...] ill bearra nazala, ta hordutik [...].
Mb IArg I 288.
Ill beharra den gorputzean.
Ib. 232.
Ekusten zuan ill bearrak giñala.
AA I 542.
Zuek guziok hill bearrak zerate, izan zaitezte on.
Arr GB 71.
Etzion ajola aundirik il-bearra zan errege batengatik.
Or SCruz 15.
Haren amets hil-beharraz asetzera etorririk.
Mde HaurB 5.
Ez Erromako arazoek ezta erreinu ilbearrek ere.
Ibiñ
Virgil
92.
2.
Obligación, inevitabilidad de morir; muerte inexorable.
Hill beharraz orrhoitzea.
Arg DevB 143.
Ill bearra zierto da, ta badakit.
Cb Eg II 87.
Azaldatzen du [...] bere ilbearrak.
AA III 572.
Jesusen ilbearra urreratzen zan.
Lard 423.
Azkenian mailletuakin / orrek il biarra.
EusJok II 119.
Gogoratzen zioten gauza guzien hil-behar hura.
Mde Pr 372.
Ortz-tartean il-bear au gogorra da.
Anab Poli 64.
Zahartu eta hilbehar hori, guztiona da.
MIH 319.
v. tbn. Gco II 68. Dv LEd 223. PE 23. Ag AL 92. Txill Let 58.
Geren laster ta fite ill-bear hau.Mb IArg I 289. Bere laster-il bearra ezagutu zuenean [...]. Lard 63.
HIL-BEHARREKO.
a)
Mortal, mortífero.
Ilbearrekoa, beintzat, urdailburuan egin zioten eten sakona. TAg Uzt 20.
b)
Mortal, perecedero; destinado a morir, a ser matado. v. HIL-BEHARREZKO.
Besterik etzekinan gaizo arek: Españian komunista asko zala, ta il-bearrekoak zirala. Or QA 84. Ez giza-aragiz edo kolorez edo beste ilbearreko itxuraz. Or in Zait Plat 155.
HIL-BEHARREZKO.
Mortal, perecedero.
Nork libratuko nau gorputz hil beharrezko hunetarik?
SP Imit III 47, 2 (Ch, Ip heriotzezko, Mst hiltzezko, Ol, Pi ilkor).
Salbazazu [...] arima hil beharrezko bizitze hunetako perillen artean.
Ib. 59,4.