(V, B, BN-baig; Mic 7r, SP, Urt I 424, Ht VocGr 388, Lar, Añ (V), Lecl, H, Zam Voc),
mandazai (G, AN, Sal, R; Lcc 133, Lar, Añ (G, AN), H (V, G)),
mandozain (AN, BN, S; Arch VocGr, VocBN
, Dv, H (L, BN, S); -zañ Volt 97, Gèze 340),
mandozai,
mandasein
Ref.:
A (mandazai, mandozain); EI 384; AEF 1960, 59; Iz ArOñ (mandasaiñ); Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret
.
Mulero, mulatero, arriero.
"Muletier"
SP.
"Acemilero"
, "recuero" Lar.
"Ordinario, arriero"
Lar, Añ.
"De ello dan testimonio numerosos mandabideek, caminos usados por los mandazaiek o arrieros"
AEF 1960, 59.
"
Lenago mandazaiñak ekarten eben ardaua Rioja aldetik
"
Etxba Eib.
Cf. VocNav s.v. mandazain.
Tr. Documentado en la tradición meridional desde el s. XVI. Al Norte se encuentra en ChantP (126), J.B. Elissanburu, Zerbitzari, Barbier y Constantin. La forma mandazai la emplean los autores guipuzcoanos (tbn. RS) y alto-navarros; mandazain se encuentra en textos vizcaínos y tbn. en ChantP, F. Irigaray y Etxaide (JJ 21). Hay además mandozain en Mendigacha (152), J.B. Elissanburu, Zerbitzari, Barbier y Constantin; mandozai en Salaverria (89), y mandasein en un ej. de EEs (1925, 12).
Mandazaia, nondik zatoz?
Mandaz
154.
Azaga onik eztau mandazaik.
"Postrimería buena no la tiene mulatero"
.
RS
302.
Zenbait mandazai.
CartVera
264.
Emanen tidazu mandazaiakin <-zana->.
Ib. 264.
Nere gañean dijoan mandazai onen zigorrak beldurrago egiten naitziak.
VMg 33.
Andik laster Ismael-tar mandazai batzuek alabearrez Ejiptoronz jaisten ziran.
Lard 49.
Arre nik, badot dei egiten, / mandazaiñ balira legez eurak, / bertatik arre dabe esaten.
AB AmaE 366s.
Bidean gurutzatu ginuen mandozain bat, bi mando zahar kaprestutik zaramatzana.
Elzb PAd 26.
Emakuma bat bizi zan beren senar mandazain, buru-gogor, basto bategaz.
A Ezale
1897, 143b.
Mando zainaren zahagia Arzagetenean sartzera zoan!
Barb Sup 132.
Ez beitzian zertarik bizi, sartü zen mandozain, armadako bizigarri karreiazale.
Const 26.
Ango erriko nagosi baten mandazain zintzo zala, il zan gizagaxua.
Or Tormes 9 (Eus 19 mandazai).
Manduakaz ebilzan gizonak mandazaña eben izena.
Kk Ab II 167s (168 mandazain
).
Gizonak deitu zituen bere lau lagunak eta manda-zaña.
FIr 138 (143 mandazaiñ y 135 mandazaina).
Or dago biziten, lasto, bedar eta galtzu artean, mandazaiñen morroe pobreena bai litzan.
Erkiag BatB 129.
Erregetan ollarraren arra; San Antonetan mandazaien lepoa; otsaillaren erdira, loa begira.
(acertijo en AN-larr).
Inza EsZarr 156.
Arebalo-aldeko mandazai aberats aietako bat bait-zan.
"Harrieros"
.
Berron Kijote 176 (v. tbn. 118).
Inguru oetako itzai ta mandazaiak lan-aukera bazeukateken.
Ataño
TxanKan
103.
Ango materialak kamiora ateratzen mandazaiak ibilli ziran.
BAyerbe 34.
v. tbn.
DurPl 77 (-zañ). Añ NekeA 218. Azc PB 102. A BeinB 91. Ag Kr 66 (-zañ). Echta Jos 72 (-zañ). Mandazai: Echag 145. Sor Bar 84. Noe 40. A Aezk 188. TAg Uzt 89. Anab Poli 86. NEtx LBB 182. Uzt LEG II 41. BasoM 38. Onaind >STeresa 95. JAzpiroz 209. Mandozain: Zerb Ipuinak 283.
ELE-MANDAZAIN
(elhem- SP). "Conteur de nouvelles" SP s.v. elheberritia.