itzalgarri.
I.
(Adj.).
1.
Que atemoriza, que impone respeto.
Buonaparte Iaun andia / munduen itzalgarria. Azc PB 215 (en Ur PoBasc 419v itzalgarrija ). ere oñian ikusten da arru (barranco) itzalgarrija. Izur JerOs 81. Lerroa, bere inguruketa itzalgarri [...], kuxkurtze eta irtenekin. " Dramática por sus rodeos" . MEIG IX 125 (en colab. con NEtx).
Buonaparte Iaun andia / munduen itzalgarria. Azc PB 215 (en Ur PoBasc 419v itzalgarrija ). ere oñian ikusten da arru (barranco) itzalgarrija. Izur JerOs 81. Lerroa, bere inguruketa itzalgarri [...], kuxkurtze eta irtenekin. " Dramática por sus rodeos" . MEIG IX 125 (en colab. con NEtx).
+
itxalgarri
(BeraLzM).
Respetable, honorable, venerable.
Bere begirakune zaar ta itzalgarriagaz. Itz Berb II 11. Ormaetxeatar Kepa-Andoni Abade itxalgarrijak egin dauna. (1897). AG 1019n. Madaleneko konbentu zarra / egon zan leku itzalgarridxa. Ort Oroig 34. Agure zaar itzalgarriak. Or Mi 92. Eskabide itzalgarriak beartuta. "Autorizadas recomendaciones" . Y 1933, 6. Gaurko Lizardi itzalgarria. Markiegi ( in Ldi IL 9 ). Ordezkariak izendatu ditzake atzerrian, bere eralgunen ondoan ordezko itzalgarri izan ditezen. "Con el fin de representarla honoríficamente" . EAEg 1-6-1937, 1740. Gizonik itzalgarrienek agindu nai dezatenean. Zait Plat 139. Bazter itzalgarri ta erdi-santu aretara. Erkiag BatB 20. Senar-emazte ain andi ta itzalgarriai ondo etorria emon. (In Etxabu Kontu 146 ).
Bere begirakune zaar ta itzalgarriagaz. Itz Berb II 11. Ormaetxeatar Kepa-Andoni Abade itxalgarrijak egin dauna. (1897). AG 1019n. Madaleneko konbentu zarra / egon zan leku itzalgarridxa. Ort Oroig 34. Agure zaar itzalgarriak. Or Mi 92. Eskabide itzalgarriak beartuta. "Autorizadas recomendaciones" . Y 1933, 6. Gaurko Lizardi itzalgarria. Markiegi ( in Ldi IL 9 ). Ordezkariak izendatu ditzake atzerrian, bere eralgunen ondoan ordezko itzalgarri izan ditezen. "Con el fin de representarla honoríficamente" . EAEg 1-6-1937, 1740. Gizonik itzalgarrienek agindu nai dezatenean. Zait Plat 139. Bazter itzalgarri ta erdi-santu aretara. Erkiag BatB 20. Senar-emazte ain andi ta itzalgarriai ondo etorria emon. (In Etxabu Kontu 146 ).
Onbidea, nagusitasuna [...] eta naigabea, itzal-begiragarriyak dira.
Ayerb EEs
1914, 109.
Respetable, tolerable, aceptable.
Bakartze au [...] jakintzak orrenbeste aberastu dituzten gizonetan itzalgarria da. Zink Crit 9.
Bakartze au [...] jakintzak orrenbeste aberastu dituzten gizonetan itzalgarria da. Zink Crit 9.
2.
"Qui se peut cacher, voiler, éteindre, apaiser, qui peut disparaître, s'évanouir"
H.
3.
Respetuoso.
Atenai, Yainkoen itzalgarri. Zait Sof 112. Begirune itzalgarriz so-egin eta beren iainko-txiki bailitzan iauresten dute. Zait Plat 6.
Atenai, Yainkoen itzalgarri. Zait Sof 112. Begirune itzalgarriz so-egin eta beren iainko-txiki bailitzan iauresten dute. Zait Plat 6.
4.
Desgarrador.
Itzalgarriak zirean neskatillaren negar da deadarrak. Echta Jos 252.
Itzalgarriak zirean neskatillaren negar da deadarrak. Echta Jos 252.
II.
(Sust.).
1.
Objeto que da sombra.
Itzalgarri arin bat da, berriz, nire kapela. AB EE 49 (1903) 273 (ap. DRA ). Itzalgarritzat, lizar abarrak ugari, pago batetik bestera, lotu zituzten. A Ardi 61. Itzalgarri matsondoa. Ldi BB 26.
Itzalgarri arin bat da, berriz, nire kapela. AB EE 49 (1903) 273 (ap. DRA ). Itzalgarritzat, lizar abarrak ugari, pago batetik bestera, lotu zituzten. A Ardi 61. Itzalgarri matsondoa. Ldi BB 26.
2.
Cosa terrible.
Itzalgarriak iragarriaz, yoan da gizon ori. Zait Plat 192.
Itzalgarriak iragarriaz, yoan da gizon ori. Zait Plat 192.
ITZALGARRIKO.
Desgarrador.
Ainbeste itzalgarriko negar da deadarrez. Echta Jos 255.
Ainbeste itzalgarriko negar da deadarrez. Echta Jos 255.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
