(
V, G; Lar,
Añ,
H),
esanle (
Lar,
Añ (V, G)),
esala (
V),
esataile (
G-azp)
Ref.:
A;
ZestErret
(
esatalle
)
.
Decidor, (el) que dice.
"Decidor"
Lar, Añ y A.
"Chulo [...], esale goxoa
"
Lar ( H).
"
Orren esaleak deungaro egin dau: celui qui a dit cela a mal fait"
H.
"
Esatalliak hartzallia ber izateu. Esaera zahar honek adierazten du [...] hitz egiten duenak [...] erantzuna jasotzeko ere prest egon behar duela"
ZestErret
(cf. infra el ej. de RS
).
Esalea enzula.
"El decidor, oidor"
.
RS
446.
Enzulak daukela Diabruba belarrietan, ta esalak miñian.
CrIc 94.
Bere kirats eta marraskarekin nazkaturik iguñduko lituzkean ala esaleak nola enzunleak.
Izt D 48.
Arako sermolari, esale, jakitun eta bertsolari.
Ur MarIl 45.
Biotzik samurrenaren iaubea, berbarik gozoenen esanlea.
Ag AL 103.
Negarra bera da naikoa esale.
Ag Kr 207.
Esaleen bular-atsa mihiak daragin eran.
"Pectoribus opinantium"
.
Or Aitork 94.
[Kamarako theatroa] eszenario tipi medarrean esale edo gogorazle gabe.
Egan 1956 (3-4), 70.
Gauza auen esaleek.
Vill Jaink 118.
Eneidaz eztut nik ezer esango, ni baiño esale bikaiñagorik badukezute ta.
Ibiñ
Virgil
24.
Indartu bedi doiñua esaleak arnasa ar dezan.
NEtx LBB 129 (acot. escén.).
Esaleak dionez... toki artan, Ama Birjiña bere Semetxo Jainkozkoari bularra ematen ari zala, esne-tanta bat erori omen zitzaion lurrera.
Tene (
in
Etxabu Kontu 183
).
+
esataile
(G-azp).
Hablador, dicharachero.
"
Esatallea bada, baña aditzallea ez (G-azp)"
Gte Erd 179.
[Badijoaz dema egunean] arro, artega, esale ta ameslari [...] eztaietara baño gogotsuago.
Ag G 82.
(Como segundo miembro de compuestos).
"Fatídico, patu esale
"
Lar.
"Preste, [...] meza esalea
"
Lar, Añ.
Sazerdotia dalako meza esalia.
fB III 292.
Birao-esale au nor da?
Ir YKBiz 90.
Naiz gezur-zulo izan, naiz bentsu, egi esale.
EA OlBe 102.
Errosario esale.
Lek SClar 121.
Bi auetatikan nor / da egi-esale?
Olea 189.
Amona Illipontxa kontu-esale aparta zan.
JAzpiroz 87.