Onom.:
Quemdam montem qui dicebatur rustico vocabulo Ataburu. (1007) Arzam 136 (seguramente con el sdo. de 'cima del paso, del puerto')
1.
(
V-arr-ger-gip, BN-bard; Añ),
ataburu (
V, G; Lar,
Hb,
Dv (-th-)→A)
Ref.:
A (ataburu, ateburu); A Apend (ateburu); AEF 1928, 38; Iz ArOñ (atéburu); Elexp Berg (ateburu).
Dintel; zona de encima de la puerta.
"Lintel"
Lar.
"Umbral [='dintel']"
Añ.
"Linteau, dessus de porte"
Dv.
"Dintel de puerta"
A.
"(BN-bard), umbral"
A Apend s.v. ategoi
.
v. 1 atalburu.
Onen odolarekin nork bere etxeko ataburua eta alboak igortziko dituzute.
Lard 71.
Eta hartuko dute haren odoletik, eta ezarriko dute jaten duten etxeetako bi athe-habeetan eta athaburuetan.
Dv Ex 12, 7.
Odolez txipriztatu itzatzute ateburua.
Ur Ex 12, 22 (Ol, Ker ateburu, Bibl ataburu; Urt athalapust, BiblE ategain).
Ardaoa salgai nun dagoan iakiteko, ate-buruan adar bat ipintea naikoa dala.
A Ezale
1897, 169a.
Ate-buru bat buruaz jo, eta azkenik lurrera eroririk, korde gabe gelditu zan.
Urruz Zer 49.
Zu bezelako gizon jakitunentzat erakusgarritzat daukat emengo artitz polit, len elizpe zarraren ateburuan, orain auzpez lurrean ezarria deguna.
A Ardi 79.
Miru-Torre deritxon etxiak bere ate-buruban ikurdi edo arma-arrija dauko.
Kk Ab I 87.
Bergarako bi ateburuetan ikusi det ezarrita albarquería itza.
Anab EEs
1918, 143.
Bakaldunak bere gelako ateburuba ate-erdi ingururagiño eraztia aginddu eban, [...], gura-nai-ez buruba makurtu egijen.
Otx 55.
Burni-sarezko ateburuan zegon ezkillari lokarritik eragin zion deika.
TAg Uzt 188.
Ataburua arri luze batekoa du, baiñan bertan etzaigu ageri etxegilleen idazkizun politik.
Etxde JJ 8.
Etxeruntz arpegia itzulirik, txistua bota zun ate-bururuntz.
NEtx Antz 147.
Ate aurrian edo ate-buruan letrero bat ipintzen eban.
SM Zirik 70.
Aztalak elkartuta ate-burutik zintzilika iarten dira [erleak]
.
Ibiñ
Virgil
112.
Ateburuan esegita egoan arkume bat ilda.
Gerrika 43.
"
Ateburuan izango da kana (V-gip)"
Gte Erd 220 (s.v. "etorriko zaizu merezi duzuna").
2.
Umbral.
Eroaten dau [aita] tatarraz goiko eskallera-burutik bere etxeko atarteraño. Etxeko ate-buruan aurkituten zala, deadar egin eban aita zar errukigarriak.
Itz Azald 97.