Harremana

    Hiztegia letraka
    Ikus halaber
    ordots.
    Etim. De *urda- (<urde) 'puerco' + orots 'macho'.
    1. (G-azp-goi-nav, AN-larr-5vill-egüés-erro-ilzarb-olza, B; Lar, Aq 80, VocBN , Gèze), ordotz (gral.; Zam Voc ), ordotx (G-azp, AN-ulz), ordox (Izt 24r) Ref.: Bon-Ond 142; A (ordotz); EEs 1915, 210; Iz Ulz (ordotx), ArOñ (ordotz), To, Als ; EAEL 85; Izeta BHizt; Elexp Berg; Gte Erd 244; ZestErret (ordotx) .
     (Sust.). Cerdo macho. "Verraco, cerdo que cubre a las puercas" Lar. "Mâle des animaux porcins" VocBN. . "Cochon mâle" Gèze.
    Ordotsok <ordosoc> aurrera. IC I 560 (dirigido por Martín Ruiz de Basurto a los cuerpos de unos enemigos muertos). Lau oñekuak batzuk dira ordotsak, bestiak aardijak. Mg PAb 87s. Andik doaz andiki batenera / ordotsagaz eskintza egitera. Zav Fab, RIEV 1909, 31 (ref. a un jabalí). Azienda beltza deitzen zaiote [...] ordots, zerri, zerrama [...] eta gañerontzeko zerri-abereari dagozkiotenak. Izt C 168 (v. tbn. 187). Ordotsak bost urte egin ezkero irantzitzen oi dira. "Los verracos" . It Dial 97 (Ip ordotsak; Urt apuak, Dv akhetxak). Ordotx eta aardien berri txikitatik ikasiak asi oi dira basarrietan. NEtx LBB 19. [Orain aurkeztu diguten umea] ez da ez bildotsa, ez antxumea, ez moxala, ez txitoa, ez urrixa, ez ordotsa. MEIG I 157.
    " Ordotza, petit cochon mâle" SP. " Ordotx, dim. de ordotsa " H.
    ordotz (SP), ordox (Añ, A Apend), ordetx (Sal ap. ZMoso 66).
    " Ordotza, porc mâle chastré" SP. "Cerdo [...]. El capado, ordoxa " Añ. "El cerdo capado (msOch)" A Apend. .
    (Dv, H), ordotx ( VP , Arch VocGr) Macho (hombre o mamífero). "Macho" VP 69v. "Le mâle" Arch VocGr. "Ordots (BN, S), mâle en parlant des quadrupèdes" Dv. "Ordotsa, [...] dans le dial. lab. principalement le mâle de mammifère, soit homme, soit animal" H.
    Sarthu ziren, ezpatak eskuan, Sixemego hirian, eta hil zituzten ordots guziak, guphidetsi gabe errege bera. Lg I 89. Sei neskazar kaskamotzak [...] / begiratuak zorrotzak, / topatu naian ordotsak. MendaroTx 59. Nere saldoko ordotsa, akerra alegia, aldendu zitzaidan. "Vir gregis" . Ibiñ Virgil 51.
    (Ref. al masculino, en gramática).
    Franzesak egiten duela ordoxaren eta urrixaren diferenzia gauza guzietan, eta behar dela juntatu minzatzean ordoxaren kasua ordoxaren kasuarekin. Ht Gram 6.
    (Uso fig.). "Zatarra? Ori dok ordotza " Elexp Berg.
    2. (G-goi, Ae, Sal; H), ordotx (Sal; Ht VocGr), ordox (Lecl) Ref.: VocPir 398; A Apend (txerri-ordotx); Arin AEF 1980.
    (Uso adj.). (Hombre o animal) de sexo masculino, macho. " Ordotxa, mâle, masculin" Ht VocGr. " Txerri ordotsan beazune da onena (G-goi)" Arin AEF 1980, 64.
    Hil araztea ume ordots guziak. Lg I 111. Eta gosiak zerri / ordotsa kurrinka. MendaroTx 210.
    (Uso fig.). " Ordotsa, emakume ordotsa, marimacho (AN)" Inza RIEV 1928, 153.
    (Uso fig.). Duro.
    Biotza aski ordotsa nulako, urteak eta urteak igaro nitun biotz-eragin oiekin. Or QA 175.
    3. " Agiñ-ordotx (AN-larr), colmillo" A. " Aiñ-ordotsak, colmillos (AN-larr)" EAEL 7.
    Oso moteldu zanean, txiri bat agin ordotzen (colmillos) barrungo adetik jarri ta sokakin ondo lotu. JAzpiroz 140.
    4. Pieza macho. "Sobre estas cuatro hileras de ardias están puestos diecinueve ordosas" (1727). GoiBur 230. "La tormentería del huso del martinete, compuesta de tres ardias [...] y seis piezas, llamadas ordotsas " (1814). Ib. 276. Cf. ahardi 3.
    AHARDI-ORDOTS.
    a) (Pl.). "Ardi-ordotsak, crías de cerdo, macho y hembra (como anai-arrebak entre personas)" BU Arano.
    b) Sistema de maderos machos y hembras encajados. "Que la dicha presa ha de ser de maderamen hardiaordos que llaman en tres endanas" (1743). GoiBur 231 (también aparece la forma ardiordos ).

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper