Tr. Documentado en textos meridionales desde el s. XVIII. La forma mamorro se encuentra en Mendiburu, Aranburu-Bago, D. Aguirre, Azkue, Elizondo, Anabitarte y Zendoia. Hay mamorru en J. Barandiarán, mamurru en Urruzuno, mamarro en un texto de Euskalerriko Ipuinak y, junto a mamarru, en Otxolua.
sense-1
1.
(V-m, G-nav, AN-gip-5vill; Aq 374 y 1035 (G)),
mamarro (V-ger-arr-oroz-gip; Añ (V), Zam Voc),
mamorru,
mamurru (B),
mamarrao (V-oroz),
mamor (H)
Ref.:
A(mamarro, mamorro, mamurru, mamarrao);
OrtVoc 140;
IzUrrAnz(mamarro);
EAEL 96;
IzetaBHizt(mamurru);
ElexpBerg(mamarro)
. Insecto, bicho. "Animalillos, los más pequeños de la tierra" Aq 374. "Bichos, sabandijas" Ib. 1035. "Gusano" Añ. "Insectos subterráneos cualesquiera" A. "Mamarrao, oruga" Ib. Cf. VocNav s.v. mamurro y mamurru. v. momorro. Ar ta mamorro gaistoak. MbIArg II 320.
Euliak eta beste mamorroen batzuek. Aran-BagoManMed 218.
Errai-alozen erdian atximur egiten zion mamorro isill gaiztoa. AgG 141.
Baratzean bare ta bare-kurkuilo, mamorro ta zomorro, landare jaten ari dituk. AArdi 20.
Kriaturarik utsen eta ezerezen bat, lurreko mamurru bat. UrruzZeruA 39.
Erleak loreari eztiya ateratzen, ta zenbait mamorrok pozoi ilgarria. ElizdoEEs 1929, 174.
Illunpe-zale diran mamorru ta basa-piztiak. AEmilAndreM 20.
Ateraldi batean zapaldu egin zuan mamorro iguingarria. AnabPoli 31.
Zer mamorro dira auek? Zendoia 170.
sense-2
2.(V-m, G-azp-nav, AN-gip-5vill), mamarro (V-ger-arr-oroz-m-gip), mamurru. Ref.: A (mamorro, mamarro); Etxba Eib (mamarrua); ZestErret. "El Bú, ser imaginario que asusta a los niños"A.
"Coco, bú"Ib."
Ixildu zaittez, mamarrua dator bestela!
"EtxbaEib.
azpiadiera-2.1
"
Mamarro, galtxagorri y otros nombres sirven para designar a un genio o genio minúsculos de figura humana"JMBMitV 419.
Mamarroak artu ta bazkaria jan da gero Madrilgo zezenketara joan ei zirean. AIrEuskIp 100 (que explica "mamarroa, mamurrua, genios diminutos que se llevan en un alfiletero").
azpiadiera-2.1.1
mamur (G-goi ap. JMBAt). "
Genio familiar de forma de insecto"JMBAt.
Cf. supra (1).
sense-3
3.mamarro (Vc ap. A), mamarru. "Baldragas" A. Mamarru jantziriko mamarro bi areik beragana etorten ikustian. "Mirando quei due mostacci contrafatti"
.Otx 125.
azpiadiera-3.1
"
Mamarro, [...] se usa también en tono insultante"OrtVoc 140.