(
V-gip, AN-ulz, BN; SP,
Urt IV 60,
Lar,
VocBN
,
Dv,
H),
guritu (
G-to, AN-larr)
Ref.:
A; Iz Ulz y ArOñ (goríttu), To (gurittu); Asp Leiz2 (guritu); Etxba Eib y Elexp Berg (gorittu); SM EiTec1 (goritxu).
Abrasar(se), inflamar(se), poner(se) al rojo vivo; enardecer(se), enfervorizar(se). "Échauffer, embraser" SP. "Enrojar el fierro, burnia goritu" Lar. "Encourager, s'encourager, encouragé" VocBN
Dv y A. "1. devenir incandescent. 2. [...] brûler de fièvre ardente. 3. animer, encourager, communiquer de l'ardeur. Syn. berotzea" H. "--Ipiñi dozu ala sutan berotzeko? --Bai goritzen diardut" SM EiTec1 s.v. gori. "Recalentar (en tratamiento térmico). Trokela goritxuta ba-daok, sartu azkar olixotara" Ib. "Galdau biar badira burdiña bi, gorittu biar izaten dira zurirañok, [...] hay que calentarlos al rojo blanco" Etxba Eib. "Egur-ikatzakin baño errezago piezak gorittutzia arrikatzagaz, es más fácil caldear las piezas [...]" Ib. "Keixian gorrirañok goritzia, naikua dau materixal arek tenple ona artzeko, basta a aquel material calentar al rojo-cereza [...]" Ib. "Errementarixak sutan eukitzen zittuan aixkorak, gorittu arte" Elexp Berg.
Suge errabiatuek [...] / suge sutan gorituek.
Gç 165.
[Amudio] haren kharraz goriturik.
Ch III 5, 6.
Sutegitik goritu, ta ateratzen dedan burnia.
Cb Eg II 121.
Edari deliziosez bihotza goritua.
Monho 68.
Gori zazu su dibino hartaz.
Ib. 116.
Ikátza goriturík.
LE Kop 160.
Errementarijan goritu ta galdaturiko burdiña.
Ur MarIl 40.
Itoten dagona ezin dok ibili begiratzen albuan agiri dan untzia gorituta dagon ala ez.
Kk Ab I 17.
Labeak asi dira goritzen.
Ldi IL 45s.
Sutu, goritu bekit biotz au.
Or BM 36.
[Estularrietan] itxaropen txinpartaz goriturik.
Erkiag Arran 196.
Burruntzi gori bat bere labetxoan goritua.
Anab Aprika 32.
Eguzki galdak [...] goritu.
Ibiñ
Virgil
74.
Ez dio sorterriaganako grina epeldu, goritu baizik.
MEIG III 109.
v. tbn.
Luzuriaga 15. Mg PAb 126. Añ NekeA 225. Astar II 146. Arr May 50. AB AmaE 433. ArgiDL 31. Enb 70. Jaukol Biozk 34. JMB ELG 44. Etxde JJ 90. Zait Sof 174. Onaind in Gazt MusIx 157.
Eros dezazun eneganik urre suan gori hura.Ch III 32, 2 (SP urre suztatu, Mst ürrhe süz bethia).
(Con reduplicación intensiva).
Sutan gori-goritzeko?
Zait Sof 34.
(
Lar,
Añ,
H) .
(Part. en función de adj.).
"Enrojado fierro, goritua
"
Lar.
"Ignito [...] goria, goritua
"
Añ.
"
Burdin goritua, fer devenu incandescent"
H.
"
Burni gorituba <-yuba>bezelaxe geatzea harriya dana gori-gori-gori inda
"
ZestErret (s.v. gori-gori
).
Burdin goritua bezala, goritua eta sutua zaudenean.
Ax 599 (V 385).
Parrilla gorituen gañean.
Ub 117.
Burni gorituarekin [markatu]
.
AA I 571.
[Bi demonio] tronpeta gorituakin [...] soñua jotzen.
AA II 144.
Eznarri gorituakin gazura erosirik.
Izt C 229.
[Labea] ain goritua ipiñi zuten, non [...].
Lard 308.
Bere aotik urtendako itz gorituak.
Ag AL 31.
Orratz goritu batez [...] erretzen.
JE Ber 87.
Iltze gorituz yosi.
Ldi IL 136.
Ore goritua.
"Pasta incandescente"
.
MEIG
IX 126.
(en colab. con NEtx)
v. tbn. Itz Azald 30. Azurm HitzB 42.
Gizon begi-goritu.Gand Elorri 157.
"Devenir [...] bouillant. Ur goritua, eau bouillante"
H.
Ardo gorituari putz egiten.
VMg 88.
"Être brûlé au soleil, recevoir un coup de soleil"
H.
GORI-GORI EGIN.
Poner al rojo vivo; calentarse, enardecerse. "Piezia suberatzeko, lelengo gori-gori ein biarda" SM EiTec1.
Euskera berberaren suak guzien euskelzaletasuna gori-gori egiñik.
Ldi IL 94.
Zera esan zionat [...], ta orduan, gori-gori eginda jarri zaidan.
Etxde JJ 80.