1.
(
Lar,
VocS
134),
iraizi (
Dv),
iraitsi (
S ap. A (que cita a Ip)
; SP),
iraitxi,
iraxi (
S ap. Lh
),
ireizi (
H (BN, S)),
eraiztu,
daitsi (
L-ain ap. A
).
Rechazar; arrojar, echar.
"Jeter, se débarrasser de. Lots handia düzü soldado baten dako harmak iraitzirik ihes egitia. 3. écarter, détourner en repoussant. Makhilaz makhilakhaldia iraiztea
"
H.
Cf. iraizi, 2 irazi.
Tr. Se documenta en Dechepare y Leiçarraga, pero su uso no es frecuente ya desde el s. XVII. Hay varios ejs. meridionales del s. XX. La forma
iraizi la emplean Oihenart (<
-siko >
Po 39; junto a
iraitzi (<
-iz > 41) e
ireizi (<
-ci > 15)), Belapeyre, Duvoisin (Mt 7, 22), J. Etchepare y Orixe (éste junto a
iraitzi (
Aitork 212)). En Dechepare hay <
yrayz > con <
-z > que puede representar tanto la consonante fricativa como la africada. En
AR (344) hay
ireizi . En Maister (III 55, 1) e Inchauspe (
Hil 79) se documenta
iraxi (en éste último tbn.
iraistera), en Etchahun
iraitxi . Encontramos alguna forma sintética en Olabide.
Andere handia, / enazazula othoi iraitz <-z> eta ez menosprezia.
E 72.
Saltzaleak tenpletik iraitzi.
Lç Io 2, tí.
Bere lehen fedea iraitzi ukhan baituté.
Lç 1 Tim 5, 12.
Migelek Antekrist ifernura iraitzi.
EZ Man I 75.
Deebria eta mündia iraiz baititzakegü.
Bp I 57.
Kestione erhoak eta deusetako on ez direnak iraizkitzu, baidakizu debadioak dakharzketela.
He 2 Tim 2, 23.
Iraizia izan zen erainsuge handi hura.
Dv Apoc 12, 9.
Aingüria lehiatü zen haren lotsaren iraistera.
Ip Hil 70.
Zerutikako sineste guzien orhoitzapenak iraizi (expulser) zituen eta kendu.
JE Bur 43.
(Kattalini soñekotik iraitzita). Alde emendik, suntsune!
TP Kattalin 194.
Aotik eraiztuko ditu aopaldi tzarrenenak.
FIr GH
1921, 630.
Arria iraizi nion.
Or Mi 36.
Zerotako ogenik gabe litekenak lenbiziko arria biraitzio.
Ol Io 8, 7 (Lç aurdigi beza).
Eritasunak uste gabean / hobirat zuen iraitzi.
Lf Murtuts 45.
Gorputzetik berenu beltza iraizteko.
Ibiñ
Virgil
85.
v. tbn. SP Phil 129 (-ts-). HeH Lc 13, 28. Ir YKBiz 194n. Zait Sof 191. MEIG VII 36. Iraizte-: Ol Apoc 3, 16. Iraitxi: Etch 664.
(H).
(Aux. intrans.).Arrojarse, lanzarse.
Ahuspez iraizten naiz zure oinetara [...] Mendi gora batetarik iraizten den uraren habarrots handia" H.
Mendi huni badarrozue: khen adi eta iraitz adi itsasora.
Lç Mt 21, 21 (He arthik).
2.
(SP (-tsi), Lar).
(Sust.).Tiro.
Orduan hura urrund zedin hetarik harri iraitzi baten ingurua.
"Environ un jet de pierre"
.
Lç Lc 22, 41.
ELKAR IRAITZI.
Despedir(se), decir(se) adiós.
Urrena arte elkar iraitzi.
"Se despiden"
.
Or Eus 239 (239n: "elkar iraitzi, alkarri agur egin").
EZIN IRAITZIZKO.
"Ezin-iraizizko, qu'on ne peut chasser" Dv.