Tr. Documentado sólo en textos meridionales desde mediados del s. XVIII. La forma bizikera (y bixikera, sin valor expresivo) la emplean algunos autores del s. XX. No faltan los que emplean, incluso en el mismo texto, formas con -k - y sin ella. En DFrec hay 14 ejs. de biziera y 10 de bizikera, todos ellos meridionales.
sense-1
1.
(V-gip, AN; Lar, Añ, H),
bizikera (V, G),
bixikeraRef.:
A(biziera, bizikera);
EtxbaEib(bizieria)
. Modo de vida."Vida, modo de vivir"Lar, Añ.
"(Ser de la vida) airada, biziera gaistokoa
"Lar.
"(AN), modo de vida"A.
"
Bizikera (V, G), modo de vivir, conducta"Ib."
Aren bizieria [...] ez jata gustatzen
"EtxbaEib.
Cf. AG 2332: "Bixikerabijau, cambiar de vida, de bixikera, manera de vivir". Azkue (Morf 112) diferencia biziera de bizikera: "Para denotar la conducta de un individuo se dice más bizikera que biziera, encerrando el alcance del último, por lo menos en V, a frases como neugaz bizieran 'al vivir conmigo... etc., etc."; es evidente, sin embargo, que en el ejemplo citado no se trata de un sust. pleno, sino de un participio con el sufijo -(k)eran, frecuente en vizcaíno. v. bizimodu. Jangoikoaren legeak eta bakoitzaren bizierak eskatzen dituen beste gauzak egitea. MbIArg I 279.
Nongo nekazaritxo prestu garbiak bere biziera, nekezkoa badere aienarekin trukatuko luke?CbEg III 332.
[Monjeen] biziera hau zabaldu zan gero Kristau errietan. Ub 119.
Biziera barri on bat. AñEL1 75.
Lagunduteko gero umiai, aututen dabeen bizieran. MgPAb 93.
Nire etxian ez da enzuten dongarorik lagunaren bizieriaren gañian. Ib. 153.
Erri andietako emakume askoren bizieraren gañean, arrituko giñake. AA I 579.
Ezkonduteko bizi erara Jaungoikuak dei egin arren kristinaubari, ta artu arren a estaduba. fBIc III 371.
Geure bizierea / arteztu bagarik / ez dogu ikusiko / iñox egun onik. ZavFab,
RIEV 1907, 93.
Biziera galdu ta askatu bat artu eban. UrMarIl 65.
Bere biziera asmatu ziolako, Profetatzat artu zuen. Lard 376.
Jenobebak, gela alfonbratuetan oitutako prinzesa minbera ark elur eta jelapeko biziera ari eziñ arpegi eman zion. ArrGB 68.
Euskeldun bizierea. ABAmaE 60.
Euren bizierako eginbearrak. ItzAzald 200.
( s. XX)Beti gordeta egon oi diran samorro txiki askoren biziera ixilla nolakoa dan. AgG 210.
Arrantzalien bizikeraren zati bat neurtitzez. EEs 1914, 100.
Udaldar ixakerea ta bixikerea aztertu. ForuAB 159.
Bizikera ona daramala esanaz erretore ta alkate jaunak egindako agiria. ForuAG 241.
Ez ete da, ba, zori gaiztotik / Gure Aberri laztana / Aldatuko bein, jaritxiteko / Bixikera berberana?Enb 34.
Iñok ezeutsan bere ixenatzaz, ez bere bixikereatzaz ittaundu.BAizkIpuin 18.
Ezin zoritsuago da emen daraman bizikera. AArdi 137.
--Ondo bizi da? --Gitxi gora-bera neu lez. An ezta oi beste bixikerarik. Danak arlote, danak zorriz, ardiz, soñeko zarrez ta nekez beterik. KkAb I 7.
Graziazko bizieraz gañera. KIkV 23.
Biziera gaiztokoaren otoitz egitteko era. InzaAzalp 127.
Gero bizitza guztian eraman bear dan biziera antolatu. ArgiDL 128.
Gerran sartzen diran apaizak, biziera lasari ederretsitzen diote, baño Santa Cruzek biziera latzari ta gogorrari eldu nai izan zion. OrSCruz 131.
Olako biziera neroiala. "Pues estando yo en tal estado, pasando la vida que digo"
.OrTormes 83.
Arriskoko bizikera onetan jarri dit. AlzRam 27.
Zelako bizikera tristia izango dan baserrikua!KkAb II 159.
Olerkiok, "Lauaxeta"-ren bizikera erdibitua darakusgute. Aitzol(
inLauxBBa VI
).
Mendiko ixakerea etxagoko uriko bixikereari ta eneuke nik an beian ondo ixango. Ox 114.
Gure bizierari, azalez baderik, eusko-usaia erasten ikas dezakegu. LdiIL 127.
Etziran beren biziera txarretik bide onera itzuli. IrYKBiz 155.
Gizonaren bizierak aldaketa aundia egin zuan garai artan. JMBELG 63.
Ezin beren gertakari eta bizikerak [...] idaztietan aipatu. Ib. 13.
Sozialistak ekarri nai dauskuen bizikera zoriontsu orretara eltzeko. EguzkGizAuz 99.
Gaztea dan bitartean bizikera erraza eman naiean. ABarGoi 59.
Bestelakoxea den uriko biziera!TAgUzt 31.
Ikastolan sartu orduko, barrengo ikasleen biziera eraman bearko dute ikasleok. EAEg 21-12-1936, 604.
Bere elkarrekiko bizieratik deus ezkutatu gabe. MdeHaurB 76.
Au da atekarik estuenetakoa Kristau-bizieran. OrQA 143.
Au, su ta gar jarri zen bere emaztearen damu gabeko bizikera jakiñerazi zionean. EtxdeJJ 150.
Zure biziera? Ezkondua. EgutAr 25-10-1956 (ap. DRA
).
Bizitza obakunde bat bezela jotzean, zer-egiña biurtzen da biziera. TxillLet 121.
Zorion-antzeko biziera baketsu ta goserik bagean. ErkiagArran 165.
Leengo ume-bizikerea aldaturik. Ib. 60.
Aal izan ez detan bitartean, nere biziera estututa gelditu oi zait; baño aal izan detanean, bai ikusi ikusgarriak. AnabAprika 7.
Familiako biziera zenbat eta sendoago dagoen, erriak ere ainbat eta boteretsuago. VillJaink 156.
Aundien bizikera / arroak ez baitu kezkarazten. GaztMusIx 75.
Emakumezkoak ez luke iraungo biziera latz ortan. MAtxGazt 14.
Errioxa aldean, andreak Ameriketara aldegin zionetik, Benitoren biziera asko narrastu zan. NEtxLBB 72.
Antxe eramango zuan, bakarrik izanda ere, bere azkenengo bizialdia. Baiña bizikera aldatuaz. Ib. 99.
Orretarako tresnak badira / ta bizikera bigundu. Olea 108.
Jaunari zor yakon bizikera eroan dagizuen. KerCol 1, 10.
Bizitza bikainagoa eritxon, zeatzagoa, Jainkozkoagoa, lekaime bizikerazko eredu gurenagoa. OnaindSTeresa 60.
Lasto legorpe aietan lo egiñez, ijitoen ibilleran eta bizieran.AZink 113 (ib. 29 bizikera).
Ezkontzak, biziera ez ezik, bizilekua ere aldarazi zion. MIH 236.
Eta euskara biziko baldin bada, [...] gure herrietako biziera nahasia euskaraz jarri behar nai ta ez. Ib. 36.
v. tbn. Bv AsL 205. Echta Jos 351. KIkG 15. JAIraz Bizia 72. Bilbao IpuiB 105. Zait Plat 116. Bizikera: Ag G 323. Bilbao IpuiB 63. Gand Elorri 103. Berron Kijote 139.
azpiadiera-1.1
Biziera askoz merkeago arkitzen zanean."La vida era extraordinariamente más barata."EAEg 17-4-1937, 1516.