1.
(
G-to, AN-gip-5vill, L, B, BN-ciz; SP, Lar, Añ, VocBN , Hb, VocCB, Dv, H)
Ref.:
A;
Gte Erd 211
.
Tullir(se), baldar(se), lisiar(se); debilitar(se); cansar(se), rendir(se) de cansancio.
"Estropier"
SP.
"Se fatiguer jusqu'à perdre toute énergie"
VocBN
.
"
Ibiliaren ibiliz hebaindua naiz
"
H.
"
Ebaindua etorri nauk (AN-gip), ebaindua nago (AN-gip)"
Gte Erd 211 (s.v. lehertuta nago).
v. balditu, elbarritu, ahitu
(2),
akitu
(1).
Tr. Documentado en textos septentrionales no suletinos (sí en Oihenart).
Gehiago atsegiñak eztire higunduren / Ezta gozatzeaz ere puxantzak hebainduren.
EZ Man I 133.
Obra on guztiak [gelditzen dira] hilduak, hebainduak.
Ax 541 (V 348).
Aitzinara naiz hebainduko, / Enbaldituko et' ezdeustuko.
'Je suis destiné à devenir impotent, estropié et réduit à néant'
.
O Po 48.
[Arima] hurren hebaintzen du eta indargabetzen.
SP Phil 466 (He 472 gogortzen, tontotzen).
Gorphutzak [...] behar du izan matutua, flakatua eta hebaindua barurez.
He Gudu 114.
Ikhusirik yuduak nekheaz hebainduak zirela.
Lg I 138.
Haiñ da hebaiñdu fiñean, / Non akitua, ahitua, / Muturraz lurrean baidago ezindua.
Gy 301.
Abiatzen da mendia gora, hebaindua, hor-hemen erorikoka.
Dv LEd 13.
Gogorki unhatua niz, ebaindua kasik.
JE Ber 96.
(Part. en función de adj. o sust.).Tullido.
Mutuak, itsuak, mainguak, hebainduak eta hainitz bertze eri suerte.
He Mt 15, 30 (Lç hebain
).
2.
(G ap. A
)
Golpear, moler a palos. "1.º golpear, p. ej. los colchones para hincharlos. [...] 3.º destrozar, hacer trizas" A. "Ebaindu, jo-jo eittia. Eerki ebainduittu artuak (atzoko egualdiyak)" (AN-gip). v. ebaki
(I, 7).
Morroe gixagaxuok, ebaindduta, umatuta, ziatuta, eiota.
Otx 36.
Piarresek, emaztea ebainduta gero, mendira iges egitea erabaki [...] zun.
Etxde JJ 150.
Erroldan sasiko-alen arek ebaindu bait nau, arte gerriaz makilka.
"Me ha molido a palos"
.
Berron Kijote 86.
Gizon aiek zekarzten armak, gu ebaindu giñuztenak alegia.
"Con que nos machacaron"
.
Ib. 169.
Zizpun aietako bati baketa kenduz, lastaira bezela, aukeran ebaindu nizkin.
Ataño
TxanKan
54.
Garbi ageri da ez lukeela beste biak ebaintzeko lan astunik izango.
MIH 311.
HEBAIN-HEBAIN EGIN.
Golpear, dar una paliza; destrozar.
Merezi luke ebañ-ebañ egitia!
Alz STFer 134.
Jo ta ebain-ebain egin zun emaztea espartzu pusketa bailitzan.
Etxde JJ 127.
Pernando gizajoa ebain-ebain eginda utzi zun.
Etxde PerPl 55.
Ebain-ebain egingo zuan [...] aren ikaraz biotz-ikutua izan ez bazuan.
Anab Poli 115.