Etim. Relacionado, partiendo de *ken-, con kindu, keru, etc.
(
L (kh-), BN-arb-baig, S (khiño); vEys, H; kh- Dv, H; khiño VocBN , Gèze, H),
kheino,
kio (
R),
kinu (
SP)
Ref.:
A (kino, kĩo); Lrq (khiño); ContR 532; Iz R 291.
Olor, gusto; mal olor, mal gusto.
"Senteur"
SP.
"Odeur mauvaise, mais faible, de la viande"
VocBN
.
"Relent"
Dv.
"Mauvaise odeur, fétidité, puanteur. Haragi hau galdua da, khinoa dakhar, cette viande ci est gâtée, elle a une mauvaise odeur, elle sent mauvais. [...]. Par ext., amertume mauvais au goût. Untzi txarrak arnoari khinoa ematen dio, une mauvaise futaille donne un mauvais goût au vin"
H.
"
Kĩo (gaizto), (mal) olor (R-uzt)"
ContR
532.
v. kindu, kirats, kinodura, kinotasun.
Tr. Documentado en textos septentrionales (tbn. en
CatR) desde mediados del s. XIX. La forma
kino se encuentra en la Pastoral de Saint Julien,
GAlm , Lafitte y en un texto de
Herria ; con oclusiva aspirada en Duvoisin, y con nasal palatal (
-iño) en tres ejs. suletinos (Inchauspe y dos textos de
Eskualduna). Hay
kĩo en
CatR y
kheino en
Prop .
Senditzen düzün kino hun hori, / eztüzü ez sasuko / liliak emana segürki.
StJul 23v.
Etzaiote eman behar aza-hostorik, zeren haragiari hainitz khino tzarra ematen baitio.
Dv Dial 99 (Ip khiño; It, Ur gusto).
Khino samin kharatsak ahoan.
Dv LEd 220.
Errana da lurrak, hari deratxikoten landareer bezala, jendeari ere emaiten diola bere kheinoa.
Prop 1884, 226s.
Eztie untzi khiñorik hartüren jatekoek.
Eskual 3-4-1908, 4.
Abarka gaizoak bazükian khiño amiñi bat.
Ib. 7-2-1913, 3.
Gustu edo kino berezi batekin.
GAlm 1950, 20.
Ixtorio bakun horiek begiratzen dute beren gozo eta kino berezia, beren baserri usain bizia.
Lf Herr
24-10-1957, 1.
(Fig.).
Batek ala bertzeak kinoa ginauken biotzean; gaizkiaren ondoko gaitza, haren ondorio kiretsa.
Herr 23-2-1961, 4.
"Locution figurée. Gizonaren khinorik eztu, il ne sent pas l'homme comme il faut (même de loin), il n'en a pas trace"
H.
KE-KINO.
v. ke.
KINO EGIN.
(kio e. R). Ref.: A; Iz R 291; EAEL 19.
a)
Oler, olfatear. "Kío egin zan, huélelo (R-uzt)" Iz R 291.
Irurgarna, abaz testatia. Laurgarna, sudurrez kĩo egitia. CatR 65.
b)
"Heder, despedir mal olor" A.
KIRATS-KINO.
v. kirats.