Etim. De ita- (<e(g)ita- < sust. vb. egite) + -une . Su formación es estrictamente comparable a la de egiune (q.v.). Probablemente relacionado con itun(e) 'consejo' (v. 1 itun).
(
itt- V-m; -a (det.) Añ (V), H (V, G)),
itaune (
V-ple-m-gip; -ea (det.) Mg Nom 66, Añ (V); Dv (V), Zam Voc (V)),
itauna (
A),
itana (
Lar,
Añ (V),
H (V, G)),
iteune (
Dv (V))
Ref.:
A (itauna);
Rollo (ittaun)
.
Pregunta.
v. galdera.
Tr. Propio de la tradición vizcaína desde sus primeros textos; hay algún ej. más oriental en la 2.a mitad del s. XX. La forma más empleada es
itaune; no encontramos ejs. seguros de
itaun hasta el s. XX. Se emplea sobre todo con
egin . En
DFrec hay 7 ejs. de
itaun(e) .
Itaune bakotxean esan begi bere eztatua eta nogaz pekatu egin eban.
Cap 102.
Itaunea: Kristiñaba zara?
Cb CatV 13.
Bederatzigarren dudia edo itania da ya [...] abadiei emango zaien jaten.
(Vergara, 1775).
AZTH
103.
Aterako deutsuz konfesoriak bere itauniakaz pekaturik ezañenak.
Mg CO 269 (CC 179 itaune edo galdetze).
Zetarako egin eutsan Kristok itaune a, berak beekijan guztija?
Ib. 114.
Doktriniaren esplikaziño edo azaldurea, itaunez ta erantzutez.
CatBus 8.
Aurreko itaunean aitaturiko aldietan ez izanik.
Itz Azald 19.
Bere itaunei "bai" edo "ez" besterik erantzuten ez eutsiela.
Ag Kr 110.
Ta egieutsazan ittaun asko, baña ezieban ezagutu zein geixo eukan.
Echta Jos 160.
A ze ittaunea!
Otx 110 (57 ittaun).
Itaun ori baietz darantsutzoe irakasle batzuk.
Eguzk GizAuz 180.
Eta orain itaune bat egin bear yeutzunat: [...].
Erkiag Arran 109.
Itaun bardiña egin dot an be.
Bilbao IpuiB 218.
Zuk ba al dozu emaztegeirik, itaune txarra ez baldin bada?
Erkiag BatB 179.
Nok eta txiologa bateko arduradunak egin bear ete deutsaz ainbeste itaune?
Ib. 169.
Ta emen itaun au egin bear da: noiz edo zein urtetan etorri zan ditadurea?
Etxabu Kontu 165.
Neure buruari bein baño geiagotan egiten neutsan itaun au.
Gerrika 283.
v. tbn. KIkV 44. Kk Ab II 81. Laux BBa 16. Gand Elorri 153. Alzola Atalak 130. Azurm HitzB 61. Itaune: CrIc 157. CatElg 213v. Añ EL1 68. JJMg BasEsc 280. fB Ic II 180. AB AmaE 327. Bilbao IpuiB 119. Onaind STeresa 38. Itaun(e): Enb 147.
Emakumeen begi-itaune batek zer esan nai dauan, ezta errez adirazotea.Erkiag Arran 29.
GALDE ETA ITAUN.
Preguntando insistentemente. v. GALDE ETA GALDE.
Zurrumurru ori egia izan ete zeitekean, bere buruari galde eta itaune ibilli zan.
Erkiag BatB 83.
ITAUNEAN.
"Zure itaunan (V, msOch), preguntando por usted" A.
ITAUN EGIN.
Preguntar. v. itaundu.
Itaune egiten zion eskolako maisu eta neska-lagunen gainen.
Mde HaurB 58.
ITAUN-ERANTZUN,
ITAUN-ERANTZUTE
(Pl.). Pregunta y respuesta.
Konzienziaren itaune-eranzuteak.
Añ
EL1
68 (v. tbn. EL2 77).
ITAUN-ZALE.
Amigo de preguntar.
Itaune zalea dalako, / [...] Patxiri eutsan egin itaune au.
AB AmaE 327.