1. (V-m, G-azp-goi-to), ingiru-mari (V-ger), ingurumai (G; Izt VocC, H (V, G)), inguromai Ref.: A (ingurumari, ingiru-mari, ingurumai); VocZeg 285 .
Alrededor(es). "Contornos, derredor" A. v. inguru. Tr. Documentado en autores meridionales desde la primera mitad del s. XIX (cf. como adv. ya en el dicc. de Landucci). En DFrec hay 14 ejs.
Inguromaiko [sic] jendeak jaiera andia gordetzen diola. Izt C 51 (161 ingurumai). Belen eta ingurumai guzian jaiotako aur seme guziak iltzeko [agindu zuen] . Lard 369. Bere inguru maira begiratuaz. Arr GB 20. Bakoitzak artu zuan bere aulkia exeriaz maiaren ingurumarian. Zab Gabon 49. Alegeretu oi dau / ingurumai guztia. AB AmaE 384. Illundu arte ango apaizak iduki zun gordeta, ingurumarin zebillen ala-olako jendearengatik. Or SCruz 27. Eusko-pireneen inguru-maiak bereala lateldunen bizikerara biurtzen asi ziran. JMB ELG 99. Denbora aretan ingurumariko neska gazte guztiak Urrusuan juntatu oi ziran ardazketara. AIr EuskIp 23. Inguru-mai guzia dauka / baserri txuriz betia. And AUzta 152. Utzi dauan tokian ez ingurumarian ez da agiri zoroburdia. Erkiag BatB 112. Alako poza banatzen zuten / ingurumari danean. Olea 64. Humboldt eta Humboldten ingurumariko euskaldunez. MEIG VI 65.
v. tbn. A BGuzur 114. Elizdo EEs 1925, 213. Zait Plat 20. Etxde Egan 1961 (1-3), 90. Onaind in Gazt MusIx 147. Vill Jaink 147. Uzt Sas 285. Zendoia 69. Ingurumai: Zink Crit 38. Mok 3.

2. (V ap. A), ingurumaria. "(V), rodeos, perífrasis, circunlocuciones" A.
Esan baditu kristiñau batek esan biar ez dituzan jirabira eta ingurumariyako berbak. Ur MarBi 137. Bere lan-mugari begirik kentzeke, mila ingurumariren bitartez iristen du lana burutzea. MEIG IX 117. (en colab. con NEtx)

3. Circunstancia.
[Liburuan] azaltzen dauskuz bere arimearen izurdura, inguru-mari ta tolosak. Onaind STeresa 117. Goragoko ikuspuntu batetik arazoen ingurumariak zabalkiago eta zehazkiago aztertzeko. MEIG IX 23.

1. ingurumaria (Lcc). Rodando. "Rodar, ingirumaria etzin" Lcc (cf. ib.: "caer, etzin").

2. Alrededor.
Danza naasi au da [...] ingurumaria jira bira bat, zeñen erdian dagoan deabrua. Mg ( in BOEg 2516 ). Elizeak, arerio asko zituan ingurumari. Onaind STeresa 77.