(G, AN-gip-larr-5vill-erro-ulz, L-côte, Ae; Lar, H), haek (V, G-azp-goi, AN-erro-arce, Ae; Añ, H), hek (AN-5vill, L, B, BN, S; Dv, H), ebek , heiek (BN-ad-lab), hekiek (L; Dv), haik (V, G, AN-larr-ulz-araq), aiak , aak (G-goi), harek (V, G-azp), hareek, hareik (V-arr-arrig-och-m-gip), haeik (V-gip), kaiek (Sal), gaiek (AN, Ae), ariek , kaek (Sal), kek (ergat.; R). Ref.: A (haiek, arek, ek, eken, hekiek, hekien, gaiek, kaien, ken); EI 278; Etxba Eib (arek); Echaide Nav 338-339; Izeta BHizt2 (ek). EI 278 recoge además ak, arrek, addek, ai(d)xek, eek y gaek. (Pron. y adj. demostrativo pl. de tercer grado, usado tbn. como pron. de tercera persona). "Ambos, ambas, si somos nosotros, gu biok, si aquellos, haiek biak" Lar (Añ aek biak). "Aquéllos que aparecieron aquí, onako emen agertu ziran aiek" Ib. "Aquello que, aquellos que, aquellas cosas que, arako, onako, aek gauzak" Añ. "Hauk, hoik, hek, pluriels de hau, hori, hura" Dv. "Aquellos" A. "Arek (V), areek, areik, aquellos, arena, arekaz, arekin, arentzat, etc., lo de aquellos, con aquellos, para aquellos, etc." Ib. "Aek, síncopa de arek. Ellos. Ikusten dittuzu bidian datozen aek?" Etxba Eib. "Arek, con acento prosódico en la a; pron. pers. demostrativo, tercera persona del plural. Aquellos" Ib. AxN explica haiñak (192) por haiek. v. bera (3); beraiek, eurak, hurak. Tr.
De uso general en todas las épocas y dialectos. Entre los guipuzcoanos, además de aiek (empleado ya por Larramendi y Cardaberaz), hay aek en Otxoa de Arin (38), Larramendi (SermAzc 50), Ubillos, Aguirre de Asteasu, Guerrico (I 32), Iztueta y Mokoroa (8), y aik, siempre en verso, en AzpPr (99), EusJok (111), Txirrita, S. Mitxelena, Anduaga, B. Ayerbe (96), A. Zinkunegi (171) y F. Etxebarria (51); en el caso de aik en todos ellos, salvo en AzpPr, aiek es más frecuente. T. Agirre la forma que más usa es ariek, aunque tiene también algún ej. de aiek y, salvo errata, uno de aek (Uzt 113). Hay también sendos ejs. de aek, junto al general aiek, en Larramendi y Beovide (AsL 197), y uno de arek en Arrantz (144). Aek, documentada ya en Lazarraga, es la forma más antigua en vizcaíno (CancVizc, EneB, Capanaga, VJ...) y la que emplean incluso Kirikiño, Eguzkitza y Erkiaga en el s. XX. Areek es la variante general en autores del s. XIX como Astarloa, fray Bartolomé, J.J. Moguel, Uriarte, Arrese Beitia (AmaE 195) e Iturzaeta (Belaustegigoitia y Kirikiño son los únicos que lo emplea en el s. XX; tbn. en Azurmendi (in Elorri 203)). J.A. Moguel tiene un único ej. de areek por 11 de aek (en CC emplea siempre aiek). Areik, salvo Arrese Beitia (AmaE 308), sólo lo emplean los autores del s. XX. Aiek sólo se documenta en Lauaxeta (BBa 50) y Gandiaga (Elorri 98; en ambos junto a areik (AB 62 y Elorri 114)). Emplean sólo arek Echeita, San Martin y Alzola; hay también arek, junto a alguna otra forma, en Azkue, Kirikiño, Bilbao, Erkiaga (BatB 102) y Oskillaso (Kurl 56). Hay un ej. de aiak de Zamarripa y, salvo errata, otro de aik en J.M. Zavala (Fab RIEV 1907, 529), que por lo demás emplea aek (ib. 533). En la tradición bajo-navarra y labortana hek es la forma general para el caso absoluto. Los autores labortanos clásicos (Axular, Etcheberry de Ziburu, Materre...) y también algunos más modernos (Hiribarren, Joannateguy, J. Etchepare...) emplean hek también para el ergativo. Leiçarraga emplea hek para el absoluto y el ergativo (tiene dos ejs. de haiek para el ergativo), pero siempre haien para el genitivo (dat. haiei (6 veces) y hei (9 veces)). Algunos autores labortanos de los ss. XIX y XX parecen distinguir entre hek para el absoluto y heiek para el ergativo (v. infra; en los dos ejs. documentados de Mattin ocurre justo al revés). Autores como M. Elissamburu, Barbier, Etchamendi, J.B. Etchepare y Arradoy, por ej., parece que emplean hek y heiek indistintamente para ambos casos. El único que sólo emplea heiek es Xalbador. Hay además hekiek en Duhalde y Duvoisin (el primero sólo lo emplea para el ergativo y el segundo para ambos casos: erg. en Lab 95, absoluto en Dial 111; v. tbn. hek absoluto en LEd 99). Hay haiek para el erg. en Dechepare (hek y heiek para el absoluto) y en dos ejs. de Goyhetche (86, 109). Para el dativo documentamos, por lo menos, las siguientes formas: hei, heier, heieri, heiei, heki y hekiei. En suletino el sistema general parece ser el siguiente: hurak para el caso absoluto y haiek (haien, haier...) o hek(hen, her...) para los casos oblicuos. Eguiateguy es el único que emplea hek tanto para el absoluto como para el ergativo (hay tbn. un ej. de hek para el caso absoluto en Tartas (Onsa 20), que por lo demás emplea hurak). Parece que Oihenart distingue hek absoluto (7 veces) y heiek ergativo (una vez). En roncalés hay (k)ek, (k)ekin... para los casos oblicuos y (k)urak para el absoluto (cf. tbn. ek para el absoluto en Hual Mt 5, 9: Bienabenturatu bakea prokuratan deinek, zeren ek izanen baitra deitruk Jangeikuaren seme). M. Ros emplea hek para el ergativo (15a.1r) y urak para el absoluto (15a.1r), en lo que puede haber influencia de su dialecto nativo; cf. tbn. haien (11.1r), aietan (15a.1r) y gengati (16.1r). En salacenco hay (k)aiek para el ergativo y (k)urak para el absoluto. En aezcoano hay urak para el absoluto (no hay ningún ej. de gurak) y (g)aie- para los oblicuos. En baztanés hay ek, ekin... en Echenique y CatB (55), y aiek en Izeta (DirG 74; cf. tbn. 75 ekengana y 81 eken).
En textos alto-navarros hay aek en un texto de Larraun de 1649 (ReinEusk 142), aiek en el sermón de 1729 (SermAN 1v aietaz), en Mendiburu (IArg I 316), en el catecismo de Añibarro (2), en Legaz (35 aiekin, 27 eken) y en Yanzi (180), (g)aiek en Lizarraga de Elcano, ek en F. Irigaray (134) y ebek en Yanzi (58). En este último autor aparece tras sust. det. (aberats gizena aiek 99; v. tbn. 180).
Haiek zer merexi duten, zuhaurorrek ikhustzu. E 239.
Hek bezala hil behar duk. Ib. 17 (237 heiek, caso absoluto).
Bekhatoren kontra date orduian mundu guzia, / zeren duten ofenditu haien kreazalia. Ib. 55 (31 heien
).
Haiek hura tribulazionerekin rezebitu. Lç1 Thess tí. Igorririk bere jendarmesak, desegin zitzan gizerhaile hek, eta haien hiria erra zezan. LçMt 22, 7.
Dohatsu dirade emeak: zeren hek lurra heretaturen baitute. Ib. 5, 5.
Nola andraen bildur zara, / aek baga onik ez badozu?Lazarraga A9, 1175r.
Salbaje aen arteti sartu zan. Ib. A, 1154v (cf. aen 'de él' A 1147v).
Badakigu imajina hek zurez edo harriz eginak direla. Mat 104.
Aen armaak. CancVizc 369.
Beude beraz hek, diren bezalakorik, ez hetarat bururik itzul, ez hei beha, ez hetzaz konturik egin. Ax 446 (V 292).
Biotza begien dago kerella, / zana librea aek gaiti kastiga zidilla. EneB 7s.
Aen pagua izango da / Ogi konsagratua. MPortal 79s.
Ibil ditezila hei dagozten bezalako arropez. SPPhil 330 (421 hekin (gen.), 90 hekin (sociativo)).
Gauza hek guztiak gatik. Ib. 474.
Bere faltaz galdu dute, / hekintzat zen loria. ArgDevB 13.
Hek iakinen zutela, guk bat bederak zer behar gundian. TtArima 16 (
Onsa 27 haiek, erg.).
Etzate haier sori algarreki ezkontzia. Bp I 63.
Ordua gaistoa aientzat, ez gaude gu aek bezala uzkia iñori garbitzen oituak. LarFueros 48.
Saintiak uhuratzen eta hen obrak imitatzen dütüzülarik. Mst I 23, 8 (SP hekin, Ip haien, Leon heien;
v. tbn. Mst I 25, 1 haien
).
Bazter aietako gizon jakintsu guziak. MbIArg I 264.
S. Luisek aiekgatik bere bizia pozik eman zuen bezala. CbJust 141.
Jainkoak berak zarabiltzala heien bihotzak eta mihiak. Lg II 94.
Hanitz dire heien estatuak galdeiten duen perfekzionetik urrunduak. Mih 81.
Dohatsü dira ispiritus pobre direnak, zeren heena baita Zerüko Erresoma. CatLan 41.
Gizon gaizto aek kastigatzeko. Ub 15 (151 haei
).
Kristo judio gáien érdian burlatu zuteláik. LEProg 108.
(s. XIX)Baña aiék daude bákean. LEOng 77r.
Hek ongi istudiatuz, hei umilki obedituz. Monho 54.
Bere denboran hanitz / haiek sofritu zien. Xarlem 1480 (385 hek, erg.).
Onako au txirringia, / areek mazurkak, / beste aek orrazijak. MgPAb 140 (
CC 195 aiek
).
Egin griñarik gabe hekiek manatzen dutena. Dh 69 (85 hek, para el absoluto).
Bekhatua bethi biziko da hekien baithan. Ib. 166.
Dabiltz eureen ondoreen, areek nora, eurak ara. JJMgBasEsc 110.
Egin eban isil isilik areek agindu eutseen guztia. fBIc III 309.
Arima iusto heien penak labur ditzakegu. CatLuz 30.
Ber thenporan eman zizün apostolier eta haien ondonkuer. UskLiB 89.
Hainitz irabazten dugu arima saindu hek lagunduz. Jaur 374 (104 hejek, erg.; 123 un ej. de hek, erg.).
Egiten diranean / ollanda-ollasko, / artuko det aiekin / dirurikan asko. ItFab 40.
Geroztik dijuaz, / Auntzak gitxituaz, / Eta basoak txikituaz. / Aek ill ta oek ebaki / Egin dituztelako ausarki. IztC 190.
Seieun gizon indartsu aiek. Lard 197.
Ez nintzen hekietaz mintzo. DvLab 85.
Berekin darabilki / iru txakur txolin / aiekin dantzatzen du / ederki txakolin. JanEd I 70.
Hek nahi zituen bide txarretik athera. Laph 80 .
Ona kemen berze borz obro irabazi baidutur ekin edo kekin. HualMt 25, 20.
Guraso zar aien biotzak. ArrGB 130.
Bienabenturatu tzu biotzez garbi drenak, zerengatik aiek ikusiren baitie Jangoikoa. CatSal 69 (
CatAe 68 aiek, CatR 69 ek; Samper Mt 5, 8 aiek; CatLuz 28, Legaz 53 hek; Cb CatV 63 onek; CatLlo 85 eurak; KIkG 79 berak; sin pron. explícito en CatLan 42, CatBurg 44, CatB 82, CatBus 38, Añ CatAN 65, Lard 379, KIkV 105, Ir YKBiz 118).
Egiten digularik eki nai ginoken bikala ek egin lezein goreki. CatR 53s.
Aietaz burla egiten dutenak. Legaz 27.
Jendetza ontzietan sartzen ikusi eta aiekin batu zan. ArrMay 196.
Deputatu heiek bazutela aiherkunde edo higuintza itsu bat erregetasunari buruz. ElsbFram 58 (68 hek, caso absoluto).
Deputatu heiek bazutela aiherkunde edo higuintza itsu bat erregetasunari buruz. JnnSBi 60.
Sendatzea luze dik hek egin minak. ZbyRIEV 1909, 106.
Jinko Aitak haietan ezarten zütian bere konplasentziak. IpHil 142.
Huna kantu heietarik zonbait. ArbIgand 8.
Ogeta bi orduetan / egon zan linboan; / eta arek igarota / purgatorioan. AzcPB 136.
Aiak erosi nai bozuz bere / zuk egin zeinke zuek zer nai.ZamEzale 1898, 150.
Onegaz artu eben mutil nasai areek irakatsi guztiz eder bat. ItzAzald 119.
(s. XX)Eskerrak unguruneko emazter; kek, eskiua arrapatu zabein eta gentu nabaja. Mdg 126.
Lagun projimoa geren buruek bezala [maitetzia], izeten garelaik gu aiekiñ, aiek gurekiñ izetia nai giñuken bezala. CatUlz 38 (
CatBurg 34 aiek
).
Sineste heien alde diren gertakari edo itxurak baizik ez ditu ikusten. JEBur 55.
Lur aietan etzan artorik. AgG 113.
Etzan atera emakume aien aztarranik. UrruzZer 45.
Begiratu aien lepo gorri mamintsu ta sabel-zorro borobilari. AArdi 40.
Baditu jakintsuak ama Eliza Doneak: aiek erantzungo dizute. KIkG 28.
Arek mundutik juan zian. Arrantz 144.
Beste aur asko bere inguruan bilduta aiei berak ikasia erakusten aritzen zan. InzaAzalp 20.
Ezaguturik Pernandok aien asmo txarrak beraren onerakoak etziradela [...]. MujPAm 26.
Harek behar deitzo leterak irakurri eta haien arrapostiak egin. Const 43 (29 hurak, caso absoluto).
Aien maitasun onek txoratu niñuan ta aiekin bizitzea erabaki nuan. JaukolBiozk 96.
Zubira yuan zan ezorduan, areetaiko salatari bat lagun ebala. KkAb II 175 (82 aek, 36 areik,Ab I 30 arek
).
Etxera juan da amari oska / aikiñ etorri dedilla.TxB II 90.
Iru gizon pikaro / gu saltzen zebiltzan, / aiekgatikan gaude / oraiñ gauden gixan. TxB III 63.
Ontzi aietako bat Simonena zan. IrYKBiz 87.
Toma aiekin zan. Ib. 533.
Ez ote naiz ek bezain Andre Denaren seme?FIr 164.
Eken eskuetan Jainkoak daki nolako eriotza luken. Ib. 146.
Gure bake gozoa hek dute nahasi. Etcham 167 (119 hek, caso absoluto, 71 heiek, erg. y 228 absoluto).
Soldaduak ba zoazin êk (aiek) iltzeko asmoz. OrEus 54.
Urguill, Igeldo, / ugartea aien erdian. Ib. 385.
Aiek azpitik, oiek gaiñetik. Ib. 209.
Bai al da ariek usaindu ta usmatuko ez lukeenik ezer?TAgUzt 67 (92 aiek
).
Hirur dizipulu hartu zituen, heiekin baztertu eta Olibetako baratzean sartu. ZerbIxtS 88.
Berriketa gutxi ta aak (berak) onak. "
Pocas habladurías y ellas buenas"
.(G-goi)AEY III 297.
Gizaldi fedetsuenen berri / orma aik jakingo zutena. SMitxAranz 103.
Eskari sutsu aieri ateak zabaltzeko. EtxdeJJ 230.
Izaitetik hek bezala / Ortzi Jaunak zaint' nazala. MdePo 33 (34 heiek erg.).
Isabelak ez zuen onartuko haurrak heiekin bizitzen jarrai zezan. MdeHaurB 17.
Aiei kondatuko dizkiet nere penak oro. TxillLet 25.
An ikusi bear gizon aundi aiek, malkoak begietan. AnabPoli 66.
Gaztaiñaz beteriko danboliñari eragiñaz kontetan euskuzan ipuiñ arek. BilbaoIpuiB 19 (61 areik
).
Ni aiekin batean jeiki nintzan aien ondoan ibiltzeagatik. AnabAprika 70.
Zortzi soldado haien fusilekin. ArtiTobera 280.
Gizarajo aiek, ordea, etzuten olako asmo beltzik. VillJaink 43.
Aiek ere gizonak dituzu gu bezelaxe. LabSuEm 200.
Orain arte aien eraso guziak gaindu al izan ditut. NEtxLBB 116.
Etzan giro goi aietan. Ib. 93.
Ortaxetik etorriko zan agintari aientzako itzalik-eza errietan. LekSClar 140.
Bi neskatxeri bertso berak igorri nizkaten, hek ez baitzuten elgar ezagutzen. Mattin 16 (109 heiek, absoluto).
Ardura mintzo zitzauzkun heietaz, eta heiek eman pertsu famatu guziak bazazkien. XaOdol 33.
Ango pagadi eder aiek ikusi egin bear dira. UztSas 351.
Bi aundiki zaldizko zetozen aiekin batera. BerronKijote 141.
An datozen aiek. Ib. 149.
Eta haiek hitz batean esaten badute, guri, euskaldunoi, zer?MIH 349.
Autore zahar haiek norknahi bezain ongi ezagutzen zituen Axularrek. Ib. 164s.
v. tbn.
(Para las variantes vizcaínas). Aek: Cap 18. VJ 9. EiBer 532. BBizk 36. Cb CatV 62. Añ EL1 165. CatBus 50. KIkV 23. Eguzk GizAuz 10. Erkiag Arran 77. Areek: Astar II 25. Ur MarIl 44. Belaus Andoni 23. Areik: Ag Kr 141. Or Tormes 21. Enb 98. Otx 24. Akes Ipiñ 11.
(Para los autores que distinguen entre hek absoluto y heiek ergativo). Hek: JesBih 450. HU Aurp 81. Arb Igand 35. CatJauf 34. StPierre 32. Ox 78. Lf Murtuts 22. Mde Po 33. Heiek: JesBih 398. HU Zez 70 (199 tbn. heiek, absoluto). Arb Igand 31. CatJauf 28. StPierre 14. Ox 130. Lf Murtuts 51. Mde Po 34.
azpiadiera-1.1
(Antepuesto al sustantivo)."Áik sókaak" Iz ArOñ (s.v. au). Eztauka jakituria makala, areik gauza guztiak buruan gordeteko. AgKr 48.
Juana Mari-be jatzi zan bera, arrituta bildurrez, arek arpegi baltzak ikusi ebazanean. EchtaJos 15.
Arek gizonak aserre zirean euren emakuma lagunen kaltez. Ib. 17.
Areik itzak bestetara ezin ulertu eikezan-da. Otx 145.
Ezteritxazu ondo ala, arei piztijai guzurra iruntsi erazoteko egin dodanari?Ib. 135.
Esaten ei-eben arek gizon santuek. AlzolaAtalak 36.
Ez ei ziran bildurtiak arek olagizonak. Ib. 59.
azpiadiera-1.1.1
Areek beste an dakutsuzanak dira Sodoma ta Gomorrakuak. UrMarIl 44.
azpiadiera-1.2
(Introduciendo oraciones exclamativas o ponderativas)."Aiek jurementúek erran zituen! ¡qué blasfemias dijo!" Iz Ulz. Arek zirean egunak!ABGuzur 123.
Areik egin ebezan negarrak!KkAb II 36.
Zintzarri-soñu, gurdi-irrintzi, / aiek ango komeriyak!TxB I 249.
Areik zirean mutillaren esturak!Otx 166.
Eta aiek errestuak!AlzRam 89.
Aiek gizon eroak!IrYKBiz 224.
Aiek izan ziran orduan mutillaren aieneka ta istilluak!TAgUzt 103.
Aiek biotz jaikiak!NEtxNola 32.
Ura itxura! Aiek gonak!AnabPoli 28.
Aiek kaleak! Gorago ta estuagoak eta illunagoak. AnabAprika 18.
Arein barreak, arnasestua zerbait baretu ebenean!ErkiagArran 56.
Aik bai ziran bodak!AndAUzta 70.
Hek ziran elementuak!OskKurl 200.
Arek ziran zarrapaztadak eta arek ziran larritasunak!SMZirik 86.
Aiek ametsak!NEtxLBB 16.
Aiek urteak, Pako!Ib. 62.
Haiek dira lurraldeak!MEIG I 59.
Egun itzalak aiek!AgG 255.
Zorioneko mendeak aiek. BerronKijote 124.
azpiadiera-1.3
(Seguido de berak, con carácter intensivo). Hek berek eztutela bere baithan berthuterik.Mat 104.
Gutizia hek berak dira penagarririk asko. Ax 49 (V 32).
Abisu hek berak on baitira oraino purgazione perfetago batentzat. SPPhil 79.
Hek berek eztiela bere baithan berthuterik ez indarrik. Bp I 84.
Egun konfesatzen ditutzu egiñ ditutzun bekhatuak eta bihar egiten ditutzu berriz konfesatu ditutzun hek berak. Ch I 22, 6.
Trufa hek berak ordean probetxu handitakoak dire. Mih 129.
Malhüros errendatü ditü hek berak eta heen gatik jeusten diren güziak. CatLan 33.
Eztakizu amar aginte aek berak gorde bear ditugula guk ere?AA II 7.
Gizon guzien amorez, gizon gaizto aien beren amorez hill zan. ArrGB 83.
Oraindik bizirik nago: ni hill bear ninduten gizon on aiek berak bizia gorde zidaten. Ib. 103.
Asaldatu aiek berak beren iltzea aurreratu zuten. Lard 92.
Bere jende hek berak ere etzituen maite behar zen baino gehiago. JnnSBi 77.
Apal eta higuingarri zitzauzkigun heien beren maitatzera goazi elgarrekin. JEBur 166.
Atsegiñaren billa denak betiko itzak aipatu dituzte noski losentxatu naiean, azkenik aiek berak siñistu arte. TxillLet 87.
Neskatxaren gurasoak, noski, lenago konturatu ziran gazteen maitasunaz aiek berak baño. AnabPoli 134.
v. tbn.
Hek b.: EZ Noel 91. ES 142. He Phil 127. Lg I 215. Dh 273. Hb Esk 236. Laph 250. Barb Sup 158. JE Ber 21.
azpiadiera-1.4
(
Bere haiek
). Bere aiei begiratu, ta damu zuen añ erraz galduaz. CbEg III 391.
Bere aiei begiratu, ta damu zuen añ erraz galduaz. ArrGB 78.
Bere lagun guziak eraiki eta bere aiekin bideari ekin zion. Ib. 125s.
Oartu zan [...] an zirala prailiak, juan zan bere aietara eta eraso zien esanaz: [...].BvAsL 130.
Bere mutil-sailla Azpeititik Zumarragara aldatu nai ta asi zan bidean bere aiekin. OrSCruz 94.
Nola nai dezu, osabaren ontasunak uztia, bere aien ondotik badabil Txibiribiri dalako ori?AlzTxib 87.
Baso aundiak zeuzkaten erriak, bere aiek aitu bearrean ondatu egin dituztelako, sutarako egurrik gabe gelditzera dijoaz. Munita 129.
Aurreko alden alkik, bere aietan etzanda ibai, basamortu ta mendik ikusteko. JAIrazBizia 40.
azpiadiera-1.4.1
Bakoitzak bere aietatikan / enpeñatu dira fuerte, / zer esanikan ez da oientzat, / egiñala egin dute. TxB II 81.
Bakoitzak bere aiegatikan egiñ degu alegiña. TxB I 218.
azpisarrera-1
HAIEK BAI(Introduciendo oraciones exclamativas o ponderativas). Aiek bai kutsu gabeak! NEtxAntz 118.
Berrogeiren bat neska ta mutil, / aiek bai orduan poza! UztSas 106.
azpisarrera-2
HAIEKILAKOA,
HEKIEKILAKOA EGIN.
Cumplir con ellos, con aquellos. Aiekikoa nola-ere-bait egin naiez, emango etziotelako ustean, emazte eta alabaen urrezko zirzillu edo belarrietakoak eskatu ziezten. Lard 79.
Nere hekiekilakoa egin ondoan, jautsi nintzen San Isidoreko misionerat. Prop 1894, 121.
(ap. DRA)
azpisarrera-3
HAIENAK EGIN DU.
v. egin.
azpisarrera-4
HAIEN GAINERA,
HAREEN GAINERA.
Además de eso. Baina enbusterubak kleituba ta ondria lagunari galdu ta areen gainera galduten deutsa adiskide ona ta bake ona. fBIc II 213.
Juzgauko zaitu Jaungoikuak pekatu areek guztiak daukazuzalako, zeuk ezautu bagarik. Ta areen gainera juzgazaille gaistua zarialako. Ib. 235.
azpisarrera-5
HAIETAKOA IZAN. Ser de ellos, pertenecer a ese grupo.
Dudarik gabe aietakoa zera. Lard 447s.
I ere aietakoa aiz. IrYKBiz 479.
Au ere aietakoa da. Ib. 477.
Ezagun da etzeratela aietakoak. Ib. 455n.
azpisarrera-6
HAIETARIK IZAN. Ser de ellos, pertenecer a ese grupo.
Handi eta xipi oro haietarik girade. E 117.
Hori hala balinbada haietarik etzira, / ezi zure beharriak alkhar üdüri dira. ChantP 174.