Azpisarrerak (sarrerak) (182)
- lore
- ADINAREN LORE (adin)
- ADIN-LORE (adin)
- adonis-lore
- AHO-LORE (aho)
- AILORBE-LORE (ailorbe)
- AINGERU-LORE (aingeru)
- ALOR-LORE (alor)
- ALU-LORE (1 alu)
- ALU-LORE (lore)
- AMA BIRJINA-LORE (ama)
- AMATXI-LORE (amatxi)
- AMELO-LORE (amelo)
- AMODIO-LORE (amodio)
- ANGLES-LORE (angeles)
- APEZ-LORE (apaiz)
- ARATUSTE-LORE (aratuste)
- ARBI-LORE (arbi)
- ARDI-LORE (1 ardi)
- ARDI-LORE (lore)
- ARGI-LORE (argi)
- ARRAIN-LORE (1 arrain)
- ARROSA-LORE (1 arrosa)
- ARTO-LORE (arto)
- AZITRAI-LORE (azitrai)
- BABA-LORE (1 baba)
- BARATZE-LORE (1 baratze)
- BASO-LORE (1 baso)
- BAZKO-LORE (bazko)
- BEGI-LORE (1 begi)
- BEGI-LORE (lore)
- BELAR-LORE (1 belar)
- BETI-LORE (beti)
- BIDE-LORE (1 bide)
- BIHOTZ-LORE (bihotz)
- BIOLA-LORE (2 biola)
- BIOLETA-LORE (bioleta)
- BORRAJA-LORE (borraja)
- BOTA-LORE (2 bota)
- DITARE-LORE (ditare)
- doniane-lore
- EGUZKI-LORE (eguzki)
- ESNE-LORE (esne)
- ESPUELA-LORE (espuela)
- EZKONGAI-LORE (ezkongai)
- EZKUTU-LORE (2 ezkutu)
- EZPAIN-LORE (ezpain)
- GAIN ETA LORE (gain)
- GARBANTZU-LORE (barbantzu)
- GARBITASUN-LORE (garbitasun)
- GAU-LORE (1 gau)
- GAZTAINA-LORE (gaztaina)
- GAZTE-LORE (gazte)
- GEREZI-LORE (gerezi)
- GINGIL-LORE (gingil)
- GOIZ-LORE (goiz)
- HARRI-LORE (lore)
- ILARGI-LORE (ilargi)
- ILAR-LORE (1 ilar)
- INAR-LORE (2 inar)
- INGUMA-LORE (inguma)
- INTXUSA-LORE (1 intxusa)
- IRASAGAR-LORE (irasagar)
- IRIN-LORE (irin)
- itsas lore
- IZAR-LORE (izar)
- JESUKRISTOREN LORE (jesukristo)
- JOKO-LORE (joko)
- JONDONI JOANE LORE (jondoni)
- JONDONI MARTINE LORE (jondoni)
- JUDAS LORE (judas)
- KAKA-LORE (kaka)
- KAPARROI-LORE (kaparroi)
- KARDU-LORE (kardu)
- KATU-LORE (1 katu)
- KRABELIN-LORE (krabelin)
- KRISTO-LORE (kristo)
- KUKU-LORE (1 kuku)
- LARRE-LORE (1 larre)
- LILI-LORE (lili)
- LIMOI-LORE (limoi)
- LINO-LORE (liho)
- LIRIO-LORE (lirio)
- LIZAR-LORE (1 lizar)
- LORE-ALOR (lore)
- LORE-ARTEKO BIZIERA (lore)
- LORE-BARATZE (1 baratze)
- LORE-BARATZE (lore)
- LORE-BATZAILE (lore)
- LORE-BELAR (lore)
- LORE BETEAN (lore)
- LORE-BOTOI (lore)
- LORE-BUKET (lore)
- LORE EDER (lore)
- LORE-EZA (lore)
- LORE-FARFAILA (lore)
- LORE-FLOKA (lore)
- LORE-GAI (lore)
- LORE-GIDER (lore)
- LORE-GIRGIL (lore)
- LORE-GURIN (lore)
- LORE-HAUTS (lore)
- LORE HORI (lore)
- LORE-HOSTO (lore)
- LORE-IRIN (lore)
- LORE-IXURTZAILE (lore)
- LORE IZAN (lore)
- LORE-JALE (lore)
- LORE-JOLAS (lore)
- LORE-KOROI (lore)
- LORE-KUKULU (lore)
- LORE-KUSKU (lore)
- LORE-LANDARE (lore)
- LORE-LEKA (lore)
- LORE-LEKU (lore)
- LORE-LIS (lore)
- LORE-LOREA (lore)
- LORE-LOREAN (lore)
- LORE-MOTE (lore)
- LORE-ONDO (lore)
- LORE-ONTZI (lore)
- LORE-ORRATZ (lore)
- LORE-ORRI (lore)
- LORE-PILA (lore)
- LORE-PILAKIN (lore)
- LORE-PILONTZI (lore)
- LORE-PINPIN (lore)
- LORE-PIPIL (lore)
- LORE-PITXIDUN (lore)
- LORE-POTA (lore)
- LORE-SAIL (lore)
- LORE-SALTZAILE (lore)
- LORE-SORTA (lore)
- LORE-SORTATXO (lore)
- LORE-TIPULA (lore)
- LORE TXIKI (lore)
- LORE-UZTAI (lore)
- LORE XAMURRETAN BIZI (lore)
- LORE XURI (lore)
- LORE-ZALE (lore)
- LORE-ZALE TXORI (lore)
- LORE-ZUKU (lore)
- LOTO-LORE (loto)
- MAHO-LORE (maho)
- MAIATZEKO LORE (maiatz)
- MAIATZ-LORE (maiatz)
- MAIZ-LORE (2 maiz)
- MALBA-LORE (malba)
- MANDO-LORE (mando)
- MARTXO-LORE (martxo)
- MASUSTA-LORE (1 masusta)
- MENDI-LORE (mendi)
- MUNDU-LORE (mundu)
- MUTXURDIN-LORE (mutxurdin)
- NABO-LORE (nabo)
- NESKA-LORE (neska)
- OKARAN-LORE-JALE (okaran)
- OMIASAINDU-LORE (Omiasaindu)
- PASIO-LORE (pasio)
- PIKU-LORE (1 piku)
- PUTA-LORE (puta)
- SABUKA-LORE (sabuka)
- SAFRAN-LORE (safran)
- SAGAR-LORE (sagar)
- samarti-lore
- SAN JUAN LORE (San)
- SAN MARTIN LORE (San)
- SASI-LORE (1 sasi)
- SORGIN-LORE (sorgin)
- SUFRE-LORE (lore)
- SUFRE-LORE (sufre)
- SUGE-LORE (suge)
- TILO-LORE (tilo)
- txanpar-lore
- TXANPON-LORE (txanpon)
- TXUTXIKA-LORE (txotxika)
- UDA-LORE (uda)
- UNANU-LORE (unanu)
- UR-LORE (ur)
- ZAMUKA-LORE (zamuka)
- ZAPO-LORE (1 zapo)
- ZITROIN-LORE (zitroin)
hirukoitz.
1.
(G ap. A
),
irukotx (V ap. A
; Añ),
irukutz (V-gip ap. A
).
Triple, compuesto de tres elementos. "Trino" Añ. v. hirukonde, hirukote, hirukun. Tr. Documentado en textos guipuzcoanos y vizcaínos desde principios del s. XIX. Emplean irukotx los autores vizcaínos (aunque hay irukoitz en Enbeita, Erkiaga y Alzola). En DFrec hay 4 ejs. de hirukoitz y 1 de irukotx .
Ta orduan izango da pekatu bikotxa, irukotxa, seikotxa edo geiago. Añ MisE 150. Argi irukotx bi isio. A BeinB 66. Erritxoetako jaialdiak irukotxak izaten dira. Ag Kr 59. Salto irukoitza, Tuulos (finland.) 14 m. ta 505 milm. ArgEgut 1924, 99. Erizkizundi Irukoitzari [= 'triple cuestionario'] Bizkaiak erantzun diona. Eusk 1925 (IV) 16. Irukoitz barrija [...] ABC deitxon / Madriltar izparringija. Enb 199. Baukozu zeure senar maiteaz / irukoitz-sendi laztana. Ib. 151. Eleizaldegaz Eizagirre ta / Lopez-Mendizabal [...] / irukoitz gurgarri orri. Ib. 131. Iru izentau daiguzen ba; [...] Epaikari-irukotxa autu dabenian [...]. Kk Ab II 66. Urte aietan nolabait bikoitza zan Gipuzkoa Elizaz; berreun urte lenago irukoitza. A Y 1934, 7. Euskal-irukoitz ziñen yatorra! / Kaletar, lugin, arrandun. Ldi UO 52. Aitorpena irukoitza izan bedi: iru aldiz idatzia alegia. "Por triplicado" . EAEg 24-11-1936, 1936. Il zuten bideburu irukoitzetan. 'Encrucijada de tres caminos' . Zait Sof 77. Irutasun bakar eta Batasun irukoitz. "Trina unitas" . Or Aitork 344. Zuriñeren gero-asmo-lore irukoitzak ere [...] idortu egin ziran. Erkiag Arran 178. Mizto irukoitza dardaratuz. Ibiñ Virgil 103. Irukoitza [= 'tríptico']. I. Leiotik begira [...]. II. Leiora begira [...]. III [...]. Alzola Atalak 82s. Itzaurre irukoitza. (In Alzola Atalak 11 ). [Larramendiren] Hiztegi hirukoitza. MEIG V 97.
Triple, compuesto de tres elementos. "Trino" Añ. v. hirukonde, hirukote, hirukun. Tr. Documentado en textos guipuzcoanos y vizcaínos desde principios del s. XIX. Emplean irukotx los autores vizcaínos (aunque hay irukoitz en Enbeita, Erkiaga y Alzola). En DFrec hay 4 ejs. de hirukoitz y 1 de irukotx .
Ta orduan izango da pekatu bikotxa, irukotxa, seikotxa edo geiago. Añ MisE 150. Argi irukotx bi isio. A BeinB 66. Erritxoetako jaialdiak irukotxak izaten dira. Ag Kr 59. Salto irukoitza, Tuulos (finland.) 14 m. ta 505 milm. ArgEgut 1924, 99. Erizkizundi Irukoitzari [= 'triple cuestionario'] Bizkaiak erantzun diona. Eusk 1925 (IV) 16. Irukoitz barrija [...] ABC deitxon / Madriltar izparringija. Enb 199. Baukozu zeure senar maiteaz / irukoitz-sendi laztana. Ib. 151. Eleizaldegaz Eizagirre ta / Lopez-Mendizabal [...] / irukoitz gurgarri orri. Ib. 131. Iru izentau daiguzen ba; [...] Epaikari-irukotxa autu dabenian [...]. Kk Ab II 66. Urte aietan nolabait bikoitza zan Gipuzkoa Elizaz; berreun urte lenago irukoitza. A Y 1934, 7. Euskal-irukoitz ziñen yatorra! / Kaletar, lugin, arrandun. Ldi UO 52. Aitorpena irukoitza izan bedi: iru aldiz idatzia alegia. "Por triplicado" . EAEg 24-11-1936, 1936. Il zuten bideburu irukoitzetan. 'Encrucijada de tres caminos' . Zait Sof 77. Irutasun bakar eta Batasun irukoitz. "Trina unitas" . Or Aitork 344. Zuriñeren gero-asmo-lore irukoitzak ere [...] idortu egin ziran. Erkiag Arran 178. Mizto irukoitza dardaratuz. Ibiñ Virgil 103. Irukoitza [= 'tríptico']. I. Leiotik begira [...]. II. Leiora begira [...]. III [...]. Alzola Atalak 82s. Itzaurre irukoitza. (In Alzola Atalak 11 ). [Larramendiren] Hiztegi hirukoitza. MEIG V 97.
Trillizos.
Daukadazan alabak dira bikotxak [...] ta etzara onegaz zurtuko zu, dakizulako izan oi diriala nosbait irukotxak bere. Mg PAb 95. Anai iruki edo irukoitzak dira. Garit Usand 60s.
Daukadazan alabak dira bikotxak [...] ta etzara onegaz zurtuko zu, dakizulako izan oi diriala nosbait irukotxak bere. Mg PAb 95. Anai iruki edo irukoitzak dira. Garit Usand 60s.
2.
(A DBols),
irukotx (V),
irukutz (V-gip),
irukitz (V-gip),
iruotx ( msLond
ap. A.)
Ref.:
A (irukotx);
Arzdi Plant1 276;
Iz
ArOñ
(irúkutza);
Elexp Berg (irukitz)
.
" Irúkutza: la yerba de prados, con semilla en espiral formando tres roscas, muy estimada" Iz ArOñ . "Cierta hierba forrajera parecida al trébol, de hojas más pequeñas. Hirukitz pixkat ebaitzera noia txalendako " Elexp Berg. v. HIRUKOITZ-BELAR, hirusta.
Irukotxak, pagatxa ta alpapea ta bedarki guztiak ereiten dira. A Ezale 1897, 326.
" Irúkutza: la yerba de prados, con semilla en espiral formando tres roscas, muy estimada" Iz ArOñ . "Cierta hierba forrajera parecida al trébol, de hojas más pequeñas. Hirukitz pixkat ebaitzera noia txalendako " Elexp Berg. v. HIRUKOITZ-BELAR, hirusta.
Irukotxak, pagatxa ta alpapea ta bedarki guztiak ereiten dira. A Ezale 1897, 326.
3.
"
Irukotx (V-m), cierta especie de nuez cuya cáscara tiene tres gajos"
A.
v. hirukonde
(2).
4.
Trinidad.
v. HIRUKOITZ DEUN, hirutasun.
Irukoitzaren Elizattora. Or Eus 258.
v. tbn. Baxurko Jesús 87 (ap. DRA). Irurkoitz: Bera Euzkadi 1915, 16 (ap. NeolAG).
Irukoitzaren Elizattora. Or Eus 258.
v. tbn. Baxurko Jesús 87 (ap. DRA). Irurkoitz: Bera Euzkadi 1915, 16 (ap. NeolAG).
Irukoitz-egia ta Gizakunde-egia gizon argalarentzat ulerteziñak dira.
"El dogma de la Trinidad."
Zink Crit 18.
5.
Trío, grupo de tres.
Iru izentau daiguzen ba; [...] Epaikari-irukotxa autu dabenian [...]. Kk Ab II 66.
Iru izentau daiguzen ba; [...] Epaikari-irukotxa autu dabenian [...]. Kk Ab II 66.
HIRUKOITZ-BELAR,
IRUKUTZ-BEDAR
(V-gip ap Iz ArOñ). "La yerba de prados, con semilla en espiral formando tres roscas, muy estimada" Iz ArOñ. v. supra
(2).
HIRUKOITZ DEUN.
Santísima Trinidad.
Igandia, Irukoitz Deunaren jaieguna. AG 1516. Aiten alaba, Semien Ama / Goteun-emazte doatsu / Irukoitz Deunak eskar bereziz / egiñikua zara zu. Enb 108 (v. tbn. 86).
v. tbn. Patria 1904, n.º 35 (ap. NeolAG). Ayerb EEs 1916, 190.
Igandia, Irukoitz Deunaren jaieguna. AG 1516. Aiten alaba, Semien Ama / Goteun-emazte doatsu / Irukoitz Deunak eskar bereziz / egiñikua zara zu. Enb 108 (v. tbn. 86).
v. tbn. Patria 1904, n.º 35 (ap. NeolAG). Ayerb EEs 1916, 190.
HIRUKOITZ-IRITZI.
Terna.
Lau elkarteen ordezkaritzak Zaingo ontara bidali dituzten irukoitz-iritziak ikusirik. "Vistas las ternas" . EAEg 24-10-1936, 126. Batzordeak emango dun irukoitz iritzia entzunda. Ib. 22-10-1936, 107.
Lau elkarteen ordezkaritzak Zaingo ontara bidali dituzten irukoitz-iritziak ikusirik. "Vistas las ternas" . EAEg 24-10-1936, 126. Batzordeak emango dun irukoitz iritzia entzunda. Ib. 22-10-1936, 107.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
