1.
(AN-araq, L, BN-baig; Lar, Dv, H(V, G); lerzoL, B; VocBN→vEys),
lertzu (L-sar, B, BN)
Ref.:
A(lertzo, lerzo, lertzu);
SatrVocP;
IzetaBHizt(lertzu)
. Suciedad; sarro, mugre, roña; poso, sedimento."Sarro"Lar.
"Reste d'un liquide sur une vase ou trace de malpropreté"VocBN.
"Impureté qui nage dans les eaux corrompues"Dv.
"
Lertzu: 1.º (L-sar, BNc), mancha que deja el pericarpio de la nuez; 2.º (BN-baig), roya de las plantas"A.
"
Lerzo: 1.º (B), suciedad que deja en la mano del ordeñador la ubre de los animales; 2.º (L), suciedad de un vaso"Ib."
Lertzo, roña que dejan los malos vinos en la cuba"SatrVocP.
"
Untzi hok badute lertzue
"IzetaBHizt.
Galdegin diot Jainkoari martiroaren grazia, bainan [...] ez da aski gorri ene odola. Lurreko lertzoez zikhinduegia da. Prop 1898, 51.
Iñor ez arloan / Iñor ez soroan / Sei asto saldoan, / Lau txerri lertzoan. JKort( inOnaindMEOE 948
).
Uzten ditu zikin pisu guziak zolarat eta begiratzen du gainean, axalean, lertzo edo hagun ez deus bat. Eskual 24-9-1909, 2. Ez dela hoi arras garbi, bainan ez dire hemen lertzo den lodienaren lotsa!Prop 1909, 39.
[Lenazko oihal fabrikan] ile berexten, joiten harrotzeko, lertzoaz gabetzen, xuritzen (ehunarendako hamalau zikinkeria badauka, bana bertze, ileak). JEBur 197.
Euria ari zen jauts-ahala Rabateko hirian: zerua lertzo zikin batez estalia. SoEgHerr 9-3-1961, 1.
azpiadiera-1.1
"Au fig. Bekhatuaren lertzoa (Jnn), la souillure du péché"Dv.
azpiadiera-1.2
(L-sar, BN-baig ap. A
; Dv, H). "Matière visqueuse qui suinte du corps des limaces"Dv.
"Bave épuisse qui provoquent certaines maladies [...] de la bouche"H.
"
Bareak igarotzen du lertzoa, el tunante deja rastros de sí"AApend.
Haurretan, sudurretik agertzen ohi da mukueria puska bat; ahotik barna behatzen bazako gibeleko paretari, ikus ditake han lertzo zikin bat gain-behera dariola. JEMed 50.
sense-2
2."(BN-baig), humillo o resabio que toman algunos alimentos cuando se requeman"A.
azpisarrera-1
LERTZOPE.
Montón de suciedad. Eta lertzope, zikinpe hartarik gero haren jalgitzeko nahasi gabe, zer egin?Eskual 24-9-1909, 2.