itzulinguru.
I.
(Sust.).
1.
(BN-baig ap. A
; SP (s.v. inguru), Añ, Dv, H),
itzuli-inguru,
utzulunguru (Gèze, Foix).
Vuelta, giro; rodeo. "Révolution, ützülüngürü " Gèze. " Bide hunek badu asko itzul-inguru " Dv. "Détour" Foix. "Mouvement des astres", "révolution" Lh.
Itzul inguru heken buruan lotara bere ohe berora bihurtzen da. Ax 46 (V 29). Zeruen itzul-inguruan bere burua largaturik miratzen hari den Filosofo urguillua. SP Imit I 2, 1 (Mst izarren lasterrak, Ol ortzi bireketa ). Anhitz itzul-ingururen buruan, heldu gaineko hegira. Prop 1880b, 15. Itzulingurua leorrez eman. Arr Bearg 114 (ap. DRA ). Bere itzuli-inguruaren egiteko. Barb Sup 167. Suari iru itzulinguru emanda. Or Mi 95. Itzul-inguruak egiten irakatsi zien [zaldiei] . Ibiñ Virgil 96. Berak aurkitu omen zuen, itzulinguru larriekin egia esan, gure herriaren egiazko bide zuzena. MEIG VI 62. En DFrec hay 2 ejs. de itzulinguru.
Vuelta, giro; rodeo. "Révolution, ützülüngürü " Gèze. " Bide hunek badu asko itzul-inguru " Dv. "Détour" Foix. "Mouvement des astres", "révolution" Lh.
Itzul inguru heken buruan lotara bere ohe berora bihurtzen da. Ax 46 (V 29). Zeruen itzul-inguruan bere burua largaturik miratzen hari den Filosofo urguillua. SP Imit I 2, 1 (Mst izarren lasterrak, Ol ortzi bireketa ). Anhitz itzul-ingururen buruan, heldu gaineko hegira. Prop 1880b, 15. Itzulingurua leorrez eman. Arr Bearg 114 (ap. DRA ). Bere itzuli-inguruaren egiteko. Barb Sup 167. Suari iru itzulinguru emanda. Or Mi 95. Itzul-inguruak egiten irakatsi zien [zaldiei] . Ibiñ Virgil 96. Berak aurkitu omen zuen, itzulinguru larriekin egia esan, gure herriaren egiazko bide zuzena. MEIG VI 62. En DFrec hay 2 ejs. de itzulinguru.
Vueltas que se dan a un problema.
Zenbat pensu, gogoeta eta itzul-inguru egin zuen haren erdiesteko. Ax 389 (V 254). Anhitz enseiu eta itzul-inguru egin zuen, huts hura estali nahiz. Ib. 423 (V 274).
Zenbat pensu, gogoeta eta itzul-inguru egin zuen haren erdiesteko. Ax 389 (V 254). Anhitz enseiu eta itzul-inguru egin zuen, huts hura estali nahiz. Ib. 423 (V 274).
(Ht VocGr 340, Arch VocGr, Dv A, H),
itxulinguru (Lar).
Contorno, circunferencia. " Dorreak itzul-inguruan ehun beso ditu " Dv.
Bere itzul-inguruz pasatzen den orduan. SP Phil 302. Iya iru legoa betetzen ditubala itxulinguruban. IPrad EEs 1922, 262.
Contorno, circunferencia. " Dorreak itzul-inguruan ehun beso ditu " Dv.
Bere itzul-inguruz pasatzen den orduan. SP Phil 302. Iya iru legoa betetzen ditubala itxulinguruban. IPrad EEs 1922, 262.
Betiereko itzulingurua [Nietsche-ren arabera]
.
Mde Pr 328.
2.
(Dv, H),
itzuringuru.
Rodeo, circunloquio; disimulo.
Iainkoaren umeak itzul-ingururik gabe dabiltza. SP Phil 362 (tbn. He 365). Erran darotzuet lanoki eta itzur-ingururik gabe. Revol 119. (cf. itzuri) Mintzo natzaio itzul-ingururik gabe. Prop 1894, 12. Erran gogo nuen "soberano", zonbait itzul-inguru gora-behera. Lf ( in Zait Plat XIV ). Badakite itzul-inguru batzuk egiten. Vill Jaink 83. Etzaitut emen geldiarazi nai olerki utsal, itzul-inguru eta atergabeko erasiekin. Ibiñ Virgil 83. Itzulinguru eta zehar-esanik gabe. MIH 27.
Iainkoaren umeak itzul-ingururik gabe dabiltza. SP Phil 362 (tbn. He 365). Erran darotzuet lanoki eta itzur-ingururik gabe. Revol 119. (cf. itzuri) Mintzo natzaio itzul-ingururik gabe. Prop 1894, 12. Erran gogo nuen "soberano", zonbait itzul-inguru gora-behera. Lf ( in Zait Plat XIV ). Badakite itzul-inguru batzuk egiten. Vill Jaink 83. Etzaitut emen geldiarazi nai olerki utsal, itzul-inguru eta atergabeko erasiekin. Ibiñ Virgil 83. Itzulinguru eta zehar-esanik gabe. MIH 27.
3.
"
Itzul inguruak, circunstancias"
Ayerb EEs
1914, 175.
"
Afer horren itzul-inguruak ongi ikertu (BN-ciz)"
Gte Erd 269.
Izan dira beste ützül üngürü Haritxabal batek baizik ozketan ezar ahal ez liruanik? Const 22.
Izan dira beste ützül üngürü Haritxabal batek baizik ozketan ezar ahal ez liruanik? Const 22.
II.
(Adv.).
Dando vueltas, girando.
Gora begira, itzul-inguru, / antxitak zerua gora. Or Eus 400. Itzul-inguru dabil / oillotxo txuria. NEtx LBB 218. Aize-orratza bezin itzul-inguru. (G-goi). Inza Eusk 1972, 94.
Gora begira, itzul-inguru, / antxitak zerua gora. Or Eus 400. Itzul-inguru dabil / oillotxo txuria. NEtx LBB 218. Aize-orratza bezin itzul-inguru. (G-goi). Inza Eusk 1972, 94.
(Fig.).Dando vueltas (a un tema).
Pagano zuhur heien erranak, itzul inguru, gora behera, gauaz eta egunaz zure gogoan erabil itzatzu. Tt Onsa 19.
Pagano zuhur heien erranak, itzul inguru, gora behera, gauaz eta egunaz zure gogoan erabil itzatzu. Tt Onsa 19.
ITZULINGURUAN.
Alrededor.
Zabiltza jira-bira / itzulinguruan; / arkituko dituzu / saskitxo onduan. NEtx LBB 218.
Zabiltza jira-bira / itzulinguruan; / arkituko dituzu / saskitxo onduan. NEtx LBB 218.
ITZULINGURUZ.
En círculo.
Itzulinguruz manaiatzen denean [...] bere pluma ederrak altxatuz. SP Phil 201 (He 203 arroda bat egiñik).
Itzulinguruz manaiatzen denean [...] bere pluma ederrak altxatuz. SP Phil 201 (He 203 arroda bat egiñik).
Dando vueltas.
Aurretik / itzulinguruz, iges, baztarka / txakurra isatsa iasorik. Or BM 50.
Aurretik / itzulinguruz, iges, baztarka / txakurra isatsa iasorik. Or BM 50.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
