Etim. Relacionado acaso con zauri 'herida'; su segundo miembro podría ser esne, ezne 'leche, savia'.
sense-1
1.
(G, AN-ulz, L, B, BN; HtVocGr 383, Dv, H),
zorna (V-ger-gip, G-goi-azp-to, L; Lar, Añ (G), H),
zornu,
zaurne (SP→H),
zaurna (A),
sorne (SP),
sorna (V-gip; SP)
Ref.:
A (zorne, zorna); Iz ArOñ (sornía), UrrAnz, Ulz, To ; Elexp Berg (zorna); Izeta BHizt2; ZestErret (zorna)
. Pus. "Sornea, pus (EZ)" SP. "Sorna, muccus (?) (EZ)" Ib. (in m.). "Pus", "virulencia" Lar. "Materia en llagas", "podre" Lar y Añ. Azkue dice tomar zaurna de Pouvreau, pero en éste sólo hay zaurne. Iob zornez eta sarnez bethea. Harb 151.
Nihon ikus ahal balutza barrenean kruelen arimak ez lezakeiela ikus ubeldurarik, zauri handirik, sarne eta zaurne barrenkorrik baizen. SPPOB 11.
Zeruko erregalorik gozoena baliz bezala zorna nazkagarri guztia bere mingañarekin txupatu zion. CbSIgn 37.
Zorne edo umore ori izugarrizko balsa andi bat begietatik bota zuen. CbJust 66.
Baña barruan geratuten danean materia edo zorna gogorturik, peligruzkoa da. AñGGero 338.
Mihiak du salatzen / bihotz barnea, / eta atherarazten / handik esnea / edo zornea. ZbyRIEV 1908, 106.
Gorphutz guzia funditua zuela zorne edo materia zikhin bat zariola. JnnSBi 84.
Eri baten zauriei dohakoten zornu edo materiaren usainaren gatik. Prop 1894, 207.
Lepoaren eskoiko aldean okabill biño aundiagoko zornea zerion zauri bat gelditu zitzaion. Goñi 57.
Zorna ta zauri guztiak zearo joan zaizka. AgG 373.
Entzun didazu zer esan detan batzuekatik, ta eztitut guztien zauri ta zornak erakutsi. Ib. 96.
Erre ondoren, zornea zerion. TAgGaGo 98.
Zaurietako zorne usaindua baxera muthur batekin karrakatuz eta khenduz. ZerbIxtS 32.
Nerau, iduriz eder iñutzen niñuzuzten, eta zorne utsa izan. ZaitSof 96.
Ipiola bertsolariaren ezten edentsuak etzun jarraitu aal izan bere zorna kiratsaz entzuleen belarriak kutsutzen. EtxdeAlosT 80.
Alare ba zuten berekin aznai amorratua emateko aiña aunditsu, asarre, zorne, odolmami. OrAitork 56.
Haren ahotik beti ateratzen dira pozoia eta zornea. ArtiTobera 284.
Lepoan sartutako aiztoa ozta odolez tindatzen zen eta ondar-gaiña zorna pixkatekin doi beltztuten zen. "Sanie"
.IbiñVirgil 104.
Egun batzutan, barruan zorne edo pusa naikoa nebala, buruan kozkor andia euki neban.EtxabuKontu 13.
Egunetik egunera gutxitzen ari zan zornea eta kozkorra txikitzen. JAzpiroz 182.
azpiadiera-1.1
"
Zorna [...] (V-gip), pus en forma de hilo"A.
azpiadiera-1.2
"
Zorna [...] (G-to), podredumbre"A.
azpiadiera-1.3
"(L-sar), panadizo"A.
Ez naiz Jauna munduko zorne bat, esker gabe ta gaiztakeriako putzu andi bat baizik. EchveDev 64 (SP Phil 45 handitsu zaurnatu).
ZORNE-BELAR(AN-5vill, L; H, A Apend;-lh- Dv; zorna-belar G-azp-to, AN; H; zornabedar V-m-gip; sorna-bedar V-gip). Ref.: A (zornabelar, zornabedar); Lcq 104s; Arzdi Plant1 281; Iz ArOñ (sorna-bedar); Elexp Berg (zorna bedar); ZestErret (zorna-belar). "Hierba cana, senecio, suzón" Lcq 104 A Apend. "(Chelidonium majus), que desprende un jugo que es muy acre" (L) Ib. 105. "Éclaire (BN-lab)" Dv. "Lechetrezna, hierba parecida al cardo senecio?" A. "Zorna bedarra, [...] celidonia" Arzdi Plant1 281. "La mala hierba que suele abundar" Iz ArOñ. "(Senecio vulgaris)" Ib. 39. Arako an, zornabelarretan iges, gau-lapurra bezala lurrean kuzkur doana, Bambarocha mutur-luzea da. 'Dans les tithymales'
.OrMi 78.
Erle naibagetuek erlauntzeetan sartu ziren, zornabelar eta azitrai-landaz azturik. Ib. 107.
azpisarrera-2
ZORNE-JARIO.
a) (Adj.). Purulento. "Afistolarse, zauri zornajarioa utsunez betetzea" Lar. b) (Adv.). Supurando. Sukar egartsu batek, zaiñak zear soin-atalak errukarriro iaten zizkienean, berriz ere, zorna-iario ageri ziran, ezaria-ezarian ezurrak deusezten zizkien eritasunak io-ta. Ibiñ Virgil 104. c) (Sust.). Efusión de savia. Udalenean, losorrotik itzartuta, izadiak edonun zorna-jarioz, ezetasunez ta uriñez beterik, bazter guztiak jantzi barriez aldatzen dituan antzera. Erkiag Arran 93.
azpisarrera-3
ZORNE-MOLTSA.
"Abcessus" Urt I 42.
azpisarrera-4
ZORNE-ZAKU(-kh- Urt). "Abcessus" Urt I 42.
azpisarrera-5
ZORNE-ZORRO(Dv A). Clavo de un divieso. "Bourbillon. Handitsua lehertu zaio, bainan zornezorroa oraino atheratzekoa du" Dv.
azpisarrerakoSense-5.1
Divieso. Yaubek Aigitoko zornazorroz, zaragarrez ta azkalez yoko zaitu, ta ezin sendatuko zera. OlDeut 28, 27 (Dv Egiptoko zauriaz, Ker Ejiptoko zaldarrez, BiblE zauri zornatsuz).