2.
(G),
kandu (V-gip, G-azp, AN-5vill),
gando (Bera)
Ref.:
A(gandu, kandu);
ElexpBerg(kandu)
. "Catarata, nube de ojo"A.
"Se dice que se tiene en el ojo cuando se nubla la vista por motivos de salud. Iñoiz katarrua ta, joño, kandua daukat
"Elexp Berg. .
Bekatuak eta griña txarrak animaren begietan zabaldu oi duen lañoa edo gandua. AA III 477.
Begi zabaletan zerk edatzen dizu / gandu delako ori, erdiz nigar ta izu?LdiUO 20.
Arkaitz ta mendi, / beiñere ez gardenagorik; / so dagonari ere kenduko / gandu guziak begitik. OrEus 300.
Ganduak lausotu al zezkiak begiak, ala, ez al da Malentxo lagun-aldra orretan izketan datorrena?TAgUzt 41.
Begiak gandoarren itsutu. OlGen 27, 1 (Urt goibeldu, Dv lanbrotu, Ur illundu).
Begiyan gandua. MendaroTx 184.
Katarata-gandua / ezkerreko begiñ / izanik, itxutua / nik nuan aspaldiñ. Ib. 47.
Maite bi doaz bidean, / [...] izketa ixil, begiak gandu, / odola irakiñean. NEtxLBB 260.
sense-3
3."Var. de gandela, chandelle, cierge"H.
sense-4
4.
(G-azp-bet),
kandu (G-to, L),
kando (B)
Ref.:
A;
Lh(kandu);
IzTo(kandube);
GteErd 108;
IzetaBHizt2(kando)
. (Sentidos prop. y fig.). Niebla, bruma. Las refs. dialectales (Iz To, Gte Erd) apuntan más bien a 'neblina, calina'. "Gandua da (laino mehea. Egunik eguzkitsuenetan ere izan liteke) (G-azp)" Gte Erd 108. "Bruma. Mendi oietan kandoa bada, eguraldiek badu aldakuntze" Izeta BHizt2. [Berriak] Ana Josepari animako gandua kendu zioten. AgG 367.
Itsasotik geldi geldi yeikitzen zen gandu zuri ariña. OrMi 110.
Begiak lauso ta burua gandu <gun-> zeuzkan, ba, gaxoak!TAgUzt 252.
Jentil-aroko gandu artetik. SMitxAranz 74.
Ezin ikus ditzake; gainerazkoak oro gandu batek estalirik daudelako. MdePr 266.
Intzensuaren lurrun- / ganduen antzean. GandElorri 78.
Kandu ondorengo aize garbitzeak, edo egoia edo euria. EgutAr 18-9-1965 (ap. DRA
).
Lanbroak bere ganduz estaltzen zituen bazterrak. MEIG IX 94.
v. tbn. Laux BBa 118. Aitzol in Ldi UO 6. Ldi UO 22. Txill Let 50. Atutxa Mugarra (ap. DRA). NEtx LBB 229.
sense-5
5."(G-azp-to-bet-nav), paño de los cristales"A.
azpiadiera-5.1
(Fig.). Biotzak itzegiten zuen, ba, danen agotik ezertariko gandurik eta estalkirik gabe. TAgUzt 198.
Batere --ustez behintzat-- erdal kutsurik eta gandurik ere gabe. MIH 251.