1.
(AN-5vill, L, BN; Lcc, Urt II 135, VP, Lar, Izt),
xateRef.:
Lh;
GteErd 58
. Acción de comer; comida."Comida, jatea
"Lcc.
"Antecaenium, [...] bazkalakari arteko jate ariña
"Urt II 135.
"
Jate andia, glotonería
"VP 49r.
"
Erbi-jatea, lebrada"Ib. 28v.
"Pacedura, baskatzea, jatea
"Lar.
"Al fin de la comida, yateostean, yateondoan
"Izt 26v.
"1.º manger, repas; 2.º dépenses; 3.º train de maison"Lh.
"
Nolako jatia egin dugun gaur (AN-5vill)"GteErd 58.
Tr. Documentado en autores de todas las épocas y dialectos. Apenas se encuentran ejs. septentrionales en el s. XX. Hay xate (grafías ss- y s- ) en OrorbSerm 98). En DFrec hay 2 ejs. de jate .
[Andriaren] eskuz osoan behar soinera eta iatera / eri denian andre gabe galdu gizon egurra. E 119.
Buruko andia ta jate urria. "Gran tocado y menguado comer"
.RS 17.
Iate onak dakar gextoa. "La buena comida la trae mala"
.Ib. 213.
Gure anaia eginez gero, / maite ditu gizonak / anbat eze barkatzen du / paradizuko jatea. Ezcurra 29ss.
Gutiziarik eztuke plazer lehenekoen / iate, edate, lo egite, berze gañerakoen. EZMan I 134.
Trabaillu hartan ere, ianhari gozo baten iatean bezanbat atsegin hartzen baitu. Ax 502 (V 324).
Uztaren arau zuhurraren iatea, ianago dezanak arrotz duke gosea. OPr 537.
Iate hark emaiten deraue [...] herioa. SPPhil 408.
Etzareten golotsegi / beraz iate horretan, / zergatikan soberegi / baita zuen kaltetan. ArgDevB 131.
Nihork beraz ez bezaitzate kondena jatearen edo edatearen ariaz. "
In cibo"
.HeCol 2, 16.
Ezne edatera emaiten deriziet eta ez iate borthitz bat. Bp II 5.
Barazkariko jate eta edate galantak. MbIArg I 375.
Ematen die ill oro [...] jate on bat. Ib. 326.
Gure akzione komünenek hala-nola luak eta jatiak [...]. CatLan 108.
Oturunz edo jate andi baten anzekoa. Ub 155.
Gezur arin bat, behar dan baño geixeago jate bat. Ib. 152.
Jatia, edatia, loa ta pausia egünkal hartzen dütialarik. Egiat 265.
Itxi atsegin emon daikegun [...] egoera edo jateren bat. CrIc 145.
Jate ostean esker onak emoteko. AñEL1 235.
Itz oetan aditzera ematen duala Jesusek egiazko jatea. AA I 470.
Ordikerijak, jaate andijak. fBIc II 260.
Bere krimak beiterie egiten barneti jatia / galerazi beiterie, zelialako tritia. Etch 628.
[Jesüsi] so zaokon idia / eitzirik jatia / phausü handitan. UNLilia 8.
Eguerdira artean etzan beste iaterik izan. AgAL 159.
Gutartean jate ta etzatea nasaiki ematen dizkizutegulako. LhYol 32.
Bost ogirekin bost milla gizonei jatea ematea. InzaAzalp 60.
Ez amarretako, ez meriendarik, ez jate ta ez edate. LabEEguna 111.
[Alostorreak] belar gaizto guztien jate lanaz [...] lurra jo zun. EtxdeAlosT 106.
Atera nituan bi arraultza [...]. Jate puxka arekin lasaitzen asi giñan. AnabAprika 59.
Sagarraren jateak egin zuen mina. XaOdol 346.
Bertsolarien ondoan jarrita, txoraturik, orduak eta orduak, jateak ere aztuta. AtañoTxanKan 79.
Jate aldetik, berriz, goserik ez genduan izaten. JAzpiroz 133.
Izan dadin jate, ahusamendu, mus partida. LarreArtzainE 315.
v. tbn. Aldaz 69. Mst III 26, 4. Lg I 270 (ya-). Lek EunD 125. Zait Plat 21 (ia-).
azpiadiera-1.1
(Como segundo miembro de comp.). Doan gustiari emanen zaio [...] / aragi jate otrontzean. Elizalde 127ss.
Adanen sagar-jate gaiztotik zetorkien. Ub 193.
Gaubean aparitan / maskulo iatea. AzcPB 235 (Ur PoBasc 183 karakoladia).
Bildots-jatea. Enb 209.
Garai artan etzuten xanpañik ezagutzen egazti jateari laguntzeko. EtxdeAlosT 78.
Otsoaren ardi-jateak. BilbaoIpuiB 51.
Ate-jate apari bete-betean daude. LabSuEm 202.
Antxe marrubi-jate asekada bat egiteko poza. AtañoTxanKan 68.
Etxe aldeko basoetan egiten zituzten gaztain jateak.AZink 36.
Eguneroko hegazti jateak okitzen omen gaitu azkenean. MIH 320.
v. tbn. Or Eus 424. MMant 21. Ayesta 133.
2.Sabor. Gari guztia da txit bikaña, [...] pisu andikoa, ore onekoa, eta jate gozarotsukoa. IztC 27.
Zeñak deban aixal mea, mami guria, eta jate gozarotsua txit. Ib. 144.
azpisarrera-1
JATE-ALDI.
Comida. v. janaldi. Prinzesa hau hargatikan / Iaunaren edariaz / zagoen orrhoiturikan / iate aldi guziaz. ArgDevB 116 (v. tbn. 133).
--Eta zelan egin biar da barau? --Egunian jatealdi bat baño egiten ez dala. UrCatArrig 83.
azpisarrera-2
JATE HANDIKO.
De buen apetito. Janariz urri zebiltzan apaizgaitegian eta Harritxabaleta jate aundiko morroskoa izaki. EtxdeJJ 18.
azpisarrera-3
JATE-EDATE.
Akabatuóndoan beti emán gráziak, estáien gure játe edátea izán oroát nola irrazionaleén gisa. LEProg 100.
azpisarrera-4
JATE-EDATEKO.
Comida y bebida. "Ingeles apaizaren jate-edatekoakin ezin asmatu" GKetx Loiola 48.
azpisarrera-5
JATERDIAN.
En la mitad de la comida. Apalduteko zuzendu ebazan lunkaika, arrautza [...]. Jaterdian, Txomiñek artueban Josetxo bere altzoan da asi zan kopla batzuk abesauten. EchtaJos 19.
azpisarrera-6
JATEZ.
A comer; comiendo. Sartu ziran jatez, alakorik gogoan etzutela, Antimo arkitzen zen etxean. MbIArg I 265.
Bukatu zubenian / zeuden denak jatez. IraolaAuspoa 243, 135.
azpisarrerakoSense-6.1
De comer. Galdetu zioten bestia jatez ia geldituan. MujPAm 39.
Jatez geldituaz. LabSuEm 179.