1.
(V-gip).
"Atracción. Korputzak alkarrendako dauken tirian neurrixa, Newtonek jarri eban numeruetan
"
Etxba Eib.
Ni, hala hala [kadran-orratza bezala], / tiraz bezala / hik ioz geroz bihotzean, / hiri gorpitzez / beti, ed' orhitzez / narrain, bait' are lotzean.
'
Comme par l'effet d'une attraction'
.
O Po 10.
Gizarte ekintzak beti tire gogor bat sortzen eben nire barruan.
Gerrika 271.
2.
Tirón, estirón; acción de tirar.
Nai-gabe, kezka, neke, azot-ukaldi, ille tira, odol-isurtze [...] ta gurutzeko bere eriotz arrigarriekin.
Mb OtGai III 162.
Bizar ta buruko ulle-tirak zirian berrogeta amabi.
Añ
EL1
212.
Sisal sokari atera eraziz / sekulako zirriparrak, / bi orduko tirek aultzen zituan / aserako irriparrak.
Insausti 114.
3.
(V-gip, B; th- S-saug)
Ref.:
A; Lh (thira); Etxba Eib; Elexp Berg.
.
Salida, demanda.
"Venta, despacho, salida. Aldi untan zerriak tira aundia dute
"
A.
"
Gaztañak eztizü aurthen thirarik, cet année la chatâigne n'a pas d'acheteurs"
Lh.
"
Pistoliak, aspaldi onetan ez dauka tirarik
"
Etxba Eib.
"Gaur plazan lekiak eztau bape tiraik euki" Elexp Berg. "Reinetiak febrero aldera eukitze dau tira onena" Ib.
Xidrak, egurraren prezioa jakin nahiz, erraiten dio: Ba othe du tira egurrak?
Egunaria (ap. DRA
, que no da más ref.).
Orain alako gauza kaxkarrak tira gutxi dauka baiña.
Insausti 257.
4.
(V-gip, AN-gip; th- Lh)
Ref.:
A; Elexp Berg.
.
"Corriente, fuerza del agua"
A.
"Courant de l'eau, tirant"
Lh.
"Se dice de la corriente de un río o de la resaca del mar. Errekiak tira demasa dauka
"
Elexp Berg. "Saturraranen tiriak ixa eruan giñuzen" Ib.
5.
"
Thira, tirage (de la cheminée)"
Lh.
6.
"
Thira, tirage d'une corde"
Lh.
7.
"Inclinación, querencia. Ameriketarako tiria darabill
"
Etxba Eib.
.
TIRA EGIN.
a)
Fumar, dar caladas, aspirar.
Masallak estuturik tira egiñaz pipari.
Apaol 26.
Tira egik pipa liburu montoien tartean dagoana ta tabako holandresez beterik.
Lasa Poem 83.
b)
(V-gip, G-azp; tire e. G-goi-azp). Ref.: EAEL 320; Elexp Berg. Tirar, estirar. "Atiai tira eiñ zabaldu nai bozu" Elexp Berg.
Atzera tira egiten baitu [âriak], / ta arri-losan irristatzen.
Or Eus 416.
Erro nazkagarri bat itsasita zeukan zankoan. Erroak nonbait tira egin ta Poli irristatu.
Anab Poli 15.
Makillatxu bateri soka luzeaz tira egiñik.
Erkiag BatB 40.
Leize arek beregana tira egingo balio bezela.
NEtx LBB 22.
Ez tire egiñ beste zati bat / kendu ez dezaiezuten [gonai]
.
Olea 96.
c)
Tirar de, consumir.
Danak egiten dautse / arduari tire, / eta bizkortzen ditu / gizon ta agure.
BEnb NereA 27.