Azpisarrerak (sarrerak) (61)
- talde
- ABELGORRI-TALDE (abelgorri)
- abere-talde
- ABESLARI-TALDE (abeslari)
- ADITZAILE-TALDE (aditzaile)
- AHARI-TALDE (ahari)
- AHATE-TALDE (ahate)
- AHUNTZ-TALDE (ahuntz)
- ANDRE-TALDE (andre)
- ANTXU-TALDE (1 antxu)
- ARDI-TALDE (1 ardi)
- ARRAIN-TALDE (1 arrain)
- AXURI-TALDE (axuri)
- BEHI-TALDE (behi)
- BEHOR-TALDE (behor)
- BERTSO-TALDE (bertso)
- DANBOLIN-TALDE (danbolin)
- DANTZARI-TALDE (dantzari)
- DANTZA-TALDE (dantza)
- ERESI-TALDE (1 eresi)
- ERES-JOLE-TALDE (1 eresi)
- GANADU-TALDE (ganadu)
- GERRARI-TALDE (gerrari)
- HERRI-TALDE (herri)
- HERRI-TALDE (talde)
- HIRI-TALDE (hiri)
- IDI-TALDE (1 idi)
- IZAR-TALDE (izar)
- JENDE-TALDE (jende)
- KANTARI-TALDE (kantari)
- KANTORE-TALDE (kantore)
- LAGUN-TALDE (lagun)
- MUSIKALARI-TALDE (musikalari)
- MUSIKA-TALDE (musika)
- OINEZKO-TALDE (oinezko)
- ONTZI-TALDE (ontzi)
- SOLDADU-TALDE (soldadu)
- SORGIN-TALDE (sorgin)
- TALDE-AGINTE (talde)
- TALDE-AGINTZA (talde)
- TALDE-BURU (talde)
- TALDE-BURUTZA (talde)
- TALDE-JABE (talde)
- TALDE-KANTA (talde)
- TALDE-ZAIN (talde)
- TALDE-ZAINTZAILE (talde)
- TXERRI-TALDE (txerri)
- TXIKI-TALDE (txiki)
- TXISTULARI-TALDE (txistulari)
- TXITA-TALDE (txita)
- TXORI-TALDE (1 txori)
- UME-TALDE (ume)
- USO-TALDE (1 uso)
- XERRI-TALDE (xerri)
- ZAIN-TALDE (2 zain)
- ZAINTZAILE-TALDE (zaintzaile)
- ZAKUR-TALDE (zakur)
- ZALDI-TALDE (zaldi)
- ZERRI-TALDE (1 zerri)
- ZEZEN-TALDE (zezen)
- ZOMORRO-TALDE (zomorro)
1 hazitxo.
azitxu .
(Dim. del part. en función de adj. hazi ). Crecidito; grandecito.
Sein azitxubak bere jaijoten dira nosbait illda balegoz legez, ez dabee mobimenturik egiten. JJMg BasEsc 21. Oetatik egiñeratzen dira lau erreka azitxoak; zeintzuk deitzen diraden Aranzate, Olaberria [...]. Izt C 97. Ur oekin egiñeratzen dira erreka ziztor asko; oetako bat azitxoa, zeñari deitzen zaion Ibai-eder. Ib. 106. Bazkarraldoak zituen etxean, da areiri begira astiune azitxoa galdu eban. Ag Kr 50. Diru askorik eztago guda-mutil aren sakeletan, baña orraitik jokuan daragoioe alde guztijetan. Elexearen ondoko zugatz andijaren gerizpian agiri da aldra azitxo bat. Kk Ab I 92. Eta onan batzen ebenian talde azitxua, etorten zan eurakana aldra-burua zan lapurra. Ib. 116. Mutiko azitxo bat. EgutTo 4-2-1923 (ap. DRA ). Ordurako azitxua nintzan-da, bein Eleiz-nagosian sartu nintzala. Or Tormes 119. Aur samur-azitxuon / lo-lo biguñena. 'Niños creciditos' . Ldi BB 10. Ordainbide kutxok gizarteari be onura azitxua dakartsoe. Eguzk GizAuz 185. Gizartera aldakuntza azitxuak etorri dira-ta. Ib. 166. Auzotegi azitxoa be bazalako [Ipiñe] . Akes Ipiñ 7. Gipuzkoako errietan azitxoenetakoa degu Bergara. EgutAr 9-8-1957 (ap. DRA ). Mutil azitxoen jolas leku. Etxabu Kontu 193.
(Dim. del part. en función de adj. hazi ). Crecidito; grandecito.
Sein azitxubak bere jaijoten dira nosbait illda balegoz legez, ez dabee mobimenturik egiten. JJMg BasEsc 21. Oetatik egiñeratzen dira lau erreka azitxoak; zeintzuk deitzen diraden Aranzate, Olaberria [...]. Izt C 97. Ur oekin egiñeratzen dira erreka ziztor asko; oetako bat azitxoa, zeñari deitzen zaion Ibai-eder. Ib. 106. Bazkarraldoak zituen etxean, da areiri begira astiune azitxoa galdu eban. Ag Kr 50. Diru askorik eztago guda-mutil aren sakeletan, baña orraitik jokuan daragoioe alde guztijetan. Elexearen ondoko zugatz andijaren gerizpian agiri da aldra azitxo bat. Kk Ab I 92. Eta onan batzen ebenian talde azitxua, etorten zan eurakana aldra-burua zan lapurra. Ib. 116. Mutiko azitxo bat. EgutTo 4-2-1923 (ap. DRA ). Ordurako azitxua nintzan-da, bein Eleiz-nagosian sartu nintzala. Or Tormes 119. Aur samur-azitxuon / lo-lo biguñena. 'Niños creciditos' . Ldi BB 10. Ordainbide kutxok gizarteari be onura azitxua dakartsoe. Eguzk GizAuz 185. Gizartera aldakuntza azitxuak etorri dira-ta. Ib. 166. Auzotegi azitxoa be bazalako [Ipiñe] . Akes Ipiñ 7. Gipuzkoako errietan azitxoenetakoa degu Bergara. EgutAr 9-8-1957 (ap. DRA ). Mutil azitxoen jolas leku. Etxabu Kontu 193.
(Ref. a personas, en la expr. hazitxo eginda 'de mayor, de mayorcito').
Igaroten dira urtiak, gogora jatorkez azitxu eginda, edo biar bada zaartuta, zertzuk egin zituben. Mg CO 158. [Seiñ] batzuk galduten dira sortuta laster, ta beste batzuk gero azitxu eginda, gorputz gustija formau ezkero. JJMg BasEsc 20.
Igaroten dira urtiak, gogora jatorkez azitxu eginda, edo biar bada zaartuta, zertzuk egin zituben. Mg CO 158. [Seiñ] batzuk galduten dira sortuta laster, ta beste batzuk gero azitxu eginda, gorputz gustija formau ezkero. JJMg BasEsc 20.
(Con suf. -ko, adnom.).
Negar egiteko gauzia da ikustia gela baten, edo baten legez, azitxu egiñdako naasteko personaak. JJMg BasEsc 200.
Negar egiteko gauzia da ikustia gela baten, edo baten legez, azitxu egiñdako naasteko personaak. JJMg BasEsc 200.
(Conservando su carácter vbal.).
Berba egiten azi zaneko [...]. Azitxubaz joiala erakusten eutseezan orazinoe ta doktriñako gauzaak. JJMg BasEsc 27.
Berba egiten azi zaneko [...]. Azitxubaz joiala erakusten eutseezan orazinoe ta doktriñako gauzaak. JJMg BasEsc 27.
HAZITXOAGO.
Un poco más grande.
Ta an egoten dira sarri Kantauriko txalopak eta ontzi azitxoagoak be bai. Ag Kr 32. Begozan batzuk azkar ta sendo izan ziranean, kala-potiñak baño azitxoagoetan, Espaiñia guztiko urertza ikusi ebenak. Ib. 79. Onek uste izan dauan baño sari azitxuagoa utzi deutsa eskupean. Erkiag BatB 181.
Ta an egoten dira sarri Kantauriko txalopak eta ontzi azitxoagoak be bai. Ag Kr 32. Begozan batzuk azkar ta sendo izan ziranean, kala-potiñak baño azitxoagoetan, Espaiñia guztiko urertza ikusi ebenak. Ib. 79. Onek uste izan dauan baño sari azitxuagoa utzi deutsa eskupean. Erkiag BatB 181.
Un poco más crecido, más adulto.
Orreek dira, umetati etxeko, ta auzoko sarau, ta bigireetan ikusi, ta ikasi zitubeen [...] okerrerija desonestubak; puska bat azitxubago eginda, plazako ta erromedijako piesteetan barriro entzun ta esan, ta ikusi ditubeenak. fB Olg 205.
Orreek dira, umetati etxeko, ta auzoko sarau, ta bigireetan ikusi, ta ikasi zitubeen [...] okerrerija desonestubak; puska bat azitxubago eginda, plazako ta erromedijako piesteetan barriro entzun ta esan, ta ikusi ditubeenak. fB Olg 205.
HAZITXOEN
(El) mayor, (el) más crecido (hablando de personas jóvenes).
Aurretik ekarri ditugu [...] umetxoak; bigarrengo mallan etorri dira amar amabi urtekuak [...] eta azkenerontz gazte jende azitxuena. Ag Serm 293. Txit gauza ona da azitxuenak [...] jakin dezatela munduak gaztetasunarentzat dauzkan perilletatik iges egin zuala Maria Santak. Ib. 294.
Aurretik ekarri ditugu [...] umetxoak; bigarrengo mallan etorri dira amar amabi urtekuak [...] eta azkenerontz gazte jende azitxuena. Ag Serm 293. Txit gauza ona da azitxuenak [...] jakin dezatela munduak gaztetasunarentzat dauzkan perilletatik iges egin zuala Maria Santak. Ib. 294.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
