ikuzi.
Tr. Documentado en autores septentrionales (sobre todo bajo-navarros y suletinos), en Añibarro, Legaz y Mendigacha, y en escritores meridionales cultos del s. XX. Hallamos ukhuzi en los autores suletinos (tbn. en Tartas), y ukuzi en Zaitegi e Ibilagabeitia, así como, con el sdo. de 'bautizar', en Olabide y Orixe (que para 'lavar' usan ikuzi). Encontramos además ekuzi en Tartas y Mendigacha, e ikutzi en Archu. Oihenart emplea la forma sintética dikuzke. En DFrec hay 8 ejs. de ikuzi, 6 de ellos de B. Larrakoetxea.
1.
(
V, G, AN, BN, Sal; Mic 7v (-si), Ht VocGr 378, Lar, Añ, Dv, H; -kh- BN, S; SP, Arch VocGr , VocBN , H),
ikutzi,
ekuzi (
R-vid-uzt),
ukuzi (
V-oroz, S; H;
-kh- S;
VocS
136,
Lecl,
Gèze,
H),
kuzi (
BN-baig-ciz, B; VocB
)
Ref.:
A (ikuzi, ekuz, ekuzi, kuzi, ukhuz, ukuzi);
EAEL
332;
ContR
531
.
"Lavar"
, "limpiar" Lar, Añ.
"Purgar, limpiar"
Lar.
"Purgar en el Purgatorio, suz [...] ikuzi
"
Añ.
"Je me lave [...] ikusten nis (BN-mix) [...] ikuzten nuk (BN-arb) [...] ikuzten nuxu (BN-ad) [...] ükhüzten niz (S)"
EAEL
.
Hik niri oinak ikhutzen drauzkidak?
Lç Io 13, 6 (Ol ikuzi; He, LE, Ker, IBk, IBe garbitu, Dv xahutu).
Aitziñetikan zeronek non ez nauzun ikhuzten.
EZ Man II 78.
Esku batak dikuzke bertzea.
O Pr 157.
Hoñ sakratiak ekuzi.
Tt Arima 27.
Bere odolaz gure ükhüztera jin zaiküla.
Bp II 22 (v. tbn. 47).
Hur huntaz iküztian.
CatLan 122.
Alkondara zar lexiban ikuziaz.
Añ
LoraS
46.
Gure ogenen ikhuztera.
Arch Fab 203.
Baldin ikuztekorik edo purgatzekorik izaten badute.
Legaz 55.
Ükhüzi zen Jordaneko ühaitzian zointan izan beitzen Jondane Johanek batheiatürik.
Ip Hil 186.
Ikuzten zituen haren oinak.
JE Bur 67.
Xurrutategian baxera ikuzten.
Zub 62.
Yan aurrean ikuzi (garbitu) etzala.
Ir YKBiz 272.
Untzi ikuzterat.
JEtchep 72.
Bere burua ikuzita gero.
Zait Plat 107.
Zure ibai donean ukuziak.
Ibiñ
Virgil
85.
Beste lanik etzuenak auntzai burua ikuzi.
(G-nav).
Inza NaEsZarr 156.
Goizetan buruaren ikuzteko.
Etchebarne 70.
v. tbn. SP Phil 411. AR 257. StPierre 23. Mde HaurB 97. Or Aitork 397. Arti MaldanB 199. Ibiñ Virgil 40. Ikutzi: Arch Gram 122. Ekuzi: Mdg 130. Ukhuzi: Tt Arima 41. ChantP 190.
(Part. en función de adj.).
"Puro, limpio"
Lar, Añ.
Eta merkhatutik itzultzen diradenean, ikhuziak ezpadirade, eztuté iaten.
Lç Mc 7, 4 (Ol ikuzketarik gabe).
Ur gurena esku ukuzietan artuz.
Zait Sof 118.
Llevarse el agua.
Gerta baitzitakeen lehen orzantz uharrak denak ikuztea, berekin beheiti eremanez legar berria.
Larre ArtzainE 14.
2.
ukuzi.
Bautizar.
Urez ukuzten zaituzt garbairako.
Ol Mt 3, 11 (Lç, He, Dv, Ip, Ur (G y V), Ker, IBk, IBe bataiatu o var.; Arriand ugutzau).
Zure izenean ukuziak gera.
Or Aitork 387.
3.
(Sust.).
"
Platerari kanpotik ikutzi bat emon, fregar ligeramente (V-oroz)"
A Apend.
Quizá podría tratarse de una var. de igurtzi, igutzi... Cf. la var. ukuzi que recoge Azkue en esta localidad.
GARBI-IKUZI.
v. garbi.