1.
(G ap. A
; Aq 106 (G)),
enparadu (V-arr-ple-ger ap. A; Añ),
enparau (V-m-gip ap. A
; MgPAbVoc, Añ) . (Aux. intrans.).Sobrar; restar, quedar. Tr. Documentado en Lazarraga y en autores vizcaínos desde principios del s. XIX. Apenas hay ejs. del s. XX.
Enparaetan bardin bajatzu / beste zagita zorrotzik, / onen biotzau nai bekizu / efini señaladurik. Lazarraga B21, 1200r.
Agur botoiak: etxat garau bat enparauko. CrIc 60.Zeinbat enparetan jakee ola-jaunai gauzaak zuzen badabilz?MgPAb 129.
Zerbait enparetan bada errenta edo irabazijan. Astar II 90.
Orain-ganik ondo emotea enparetan yatzuzan egunak. AñEL2 26s.
Igaro eban enparetan jakon gau guztija gogo ta asmo santuetan. UrMarIl 105.
Eta erreal bigaz artoa erosten, / Enparetan danagaz sarritan babea. ABAmaE 297.
Denporea enparetan jakelako. ItzAzald 160.
Enparetan dan irabazia. EguzkGizAuz 33.
sense-2
2.enparau (V-gip; Mg PAbVoc, Añ, Dv (V), H, A), enparadu (A, que cita a Añ), enpairu (V-ger), enpaidu,enpadu,enparagu (Lar, H). Ref.: A Apend (enpairu); Etxba Eib (enparaua); Iz ArOñ (enpárauak).(Acompañado a menudo de beste, siempre antepuesto).Restante."
Beste enparauan, en lo demás"IzArOñ.
v. GAINERAKO. Tr. Documentado desde principios del s. XIX en autores vizcaínos, en el XX tbn. se encuentra en algunos textos guipuzcoanos. La forma más general es enparau (tbn. en los textos guipuzcoanos, si exceptuamos un sólo ej. de enparatu en D. Aguirre); hay enparadu en Añibarro, Astarloa, Arrese Beitia (AmaE 46) y Otxolua (35); en el s. XX encontramos además algunos pocos ejs. de enpaidu y enpadu . En DFrec hay 3 ejs. de enparau y uno de enparatu . Acompañando a un sustantivo, la construcción más frecuente parece ser la del sust. antepuesto.
Zure pekatuben penitenzija enparauba geratuten da neure kontura. MgCO 181.
Kontentu nas bizi izateko duiñagaz, ta badot enparaurik, pobriak izango dira nire herederubak. JJMgBasEsc 218.
Zuk ifinten dozu azunberdi ardao, eta urez beteten dozu enparaduba. Astar II 125.
Beste dizipulu enparaduak barriz berari iñes egin. AñEL2 217.
Nai eban enparauak bere bera lakuak izan zeitezan. UrMarIl 55.
Egin arren al dabena alkate jaunak eta enparaubak. (1860). BBatzarN 193.
Dirala erdeldun guretzat diñot / Enparau guzti guztiak. ABAmaE 38.
Katillu, erratillu ta tresna enparauak. ABeinB 46.
Eztabe beste enparauen ardurarik eukiko. AgAL 47.
Bi ez enparau guztiak. ItzAzald 118.
Enparaua egingo dogu erdibana. EchtaJos 325.
Jantzi, edergaillu eta enparau erosteko. AltEEs 1917, 44.
Enparau geratu yatan diruba. KkAb I 78.
Euren apariyo, tretza, sare ta enparatuak gordetako. (Acot. escén.). OrtOroig 103.
Baforatan dirue oki bazu... aur dakona enparadue orniduteko beste. Ib. 90.
Okela ta enparau / jan eta edari. Enb 168.
Bere aita ta etxeko enparauek. KkAb II 86.
Buruba beste enpaidubak baño aztunago dot-eta. Otx 178.
Lur enparauak billatzen ere / izan zan aien bearra. "El resto de las tierras"
.OrEus 203.
Kristo ukatuten daben maometarrakaz bat eginda dabiltzazan "kapitaliste", "militariste" eta enparau "katoliku" (?) galduaren ondoan.Euzkadi 16-12-1936 (ap. Alkain 160
).
Bizitzaldi enparaua. ZaitSof 151.
Beste enpaduek gatx orrek eroan oazan. AkesIpiñ 25.
Eskuko azal enparauak. ErkiagBatB 34.
Jantzi, izara edo enparau garbitu bearrekoz beteta.EtxabuKontu 191.
Xalbador tratalaria, Don Bitor ardi itxurako otso bilbotarra, eta enparauak. MEIG III 98.
v. tbn.
Enparau:ForuAB 89. KIkV 56. Eguzk GizAuz 62. Gand Elorri 104. Osk Kurl 21. Onaind in Gazt MusIx 156.
azpiadiera-2.1
(El) resto (de).(Tras genitivo). Zuen bizitza latzaren enparaua. ZaitSof 98.
Bete idazu gonburuz oturuntzaren enparaua. ZaitPlat 147.
azpiadiera-2.2
enparau (Añ),
enparadu (Añ),
enparagu (Lar, Añ),
enpaidu. (Pl.).Restos, reliquias; sobras."Desecho, sobra, residuo"Lar.
"Sobras [...] enparaguak
"Lar.
"Reliquias, residuos, sobras"Añ.
"Reliquias, rastros"Ib. Iragoriko bizitza dongearen ondokin ta enparauak kenduteko. CatBus 32.
Bazkaritxoa amaitu da. Malenek eskale bati ematen dizka enparatuak. AgG 190.
Aiñtxinako orma edo lubanen enpaidurik (restos) ezegoanetan. EEs 1913, 77.
Gu oraintxen ari baigera apaltzen eta enparauak (sobras) gero ekarriko dizkitzut. EtxdeJJ 159.
azpiadiera-2.3
(V-gip). "Refiriéndose a personas, el prójimo [...]. Gura izan norberan buruari bezela enparauari, Ebanjelixua
"EtxbaEib.
azpisarrera-1
ENPARAUKO(V-gip ap. Etxba Eib). Restante. "Norbera ondo ibilli ezkero, enparaukuegaittik ardura ez" Etxba Eib. Aita ta ama dantzan dira, baita enparaukuak. Enb 165.
Guztion izen, aztarren, azbegi ta enparauko gorabeerak. ErkiagBatB 38.
azpisarrera-2
ENPARAURIKO.
Sobrante. Batu egizubez enparaduriko otonduak galdu ezteitezan. Astar I XXIII.
Euren bizierako bearbearrekoak ez dituezan ondasun enparaudikoakaz. Itz Azald 121.