(L, BN, S; SP, Urt I 107, Lar, Lar Sup (erra), Lecl, VocBN, Dv (+ e-), H)
Ref.:
A(erra);
Lrq;
SatrVocP(erra)
. Rencor, odio, resentimiento; aversión; furia (contra alguien)."
Herrak harra daduka bihotzean
"H.
v. amorru, errabia. Tr. Documentado en autores septentrionales desde comienzos del s. XVII. Al Sur lo emplean Agirre de Asteasu, Tapia Perurena, Orixe y Etxaide. En DFrec hay 2 ejs.
Etsai herraz bethea. EZMan I 60.
Berze hirur bekhatu mortal [...] zein baitire abarizia, pazienziagabea eta herra. EZEliç 163.
Borondatea ere ibiliko da haserretua herra errabiatu batekin Iainkoaren kontra. Ax 586 (V 377).
Inbidiaz, herraz itsutuek. Gç 69.
Konzebitzen duzula [...] bekhatuarentzat herra eta hodio borthitzago bat. HeGudu 158.
Yarri ziren egundaino baino herra eta errabia handiagotan. Lg II 201.
Herrarikan ez dauiat ekartzen.Iraultza 13.
Modu oek adirazten due zure barrunbean daukazun erra edo otin gaiztoa. AA II 446.
Harek eni doblatü bihotzeko herra / bai etare kausatü galtzeko malürra. Etch 80.
Ezagutuko duzu higuin duzula zure burua, herra ekhartzen diozula. DvLEd 128.
Herra bizian dago bere buruarekin. Ib. 223 (Cb Eg II 124 gorroto bizian).
Erakhutsi zuen ezin erranezko herra eta errabia bat Erregeren [...] kontra. ElsbFram 84.
Ez dut erranen [...] hein berekoak zirela [...]. Batek gaizkiaren herra, bertzeak gaixtaginena. HUAurp 104.
Nor nahirentzat herra daukanak egiten baitu bekatu. Ox 62.
Herra gorrian yauzi batez kendu zakon mutikoari bere lastozko xapela. Zub 111 (v. tbn. herra gorrian en Iratz 136).
Erra guziakin saingaka asi zitzaidakela [zakurra]. TPKattalin 181.
Gizarteaganako erra ta iguiña sortu zitzaizkion. EtxdeJJ 267.
Arengatik diote erra egiari. OrAitork 273.
Jo eta jo ezar dadin herra handi bihotzetan. CasveSGrazi 96.
Herra, ahularen kolera.EZBB I 98.
v. tbn. Harb 360. SP Phil 2. Ch III 58, 2. Mih 117. AR 432. Monho 134. Jaur 105. Gy 275. Hb Egia 51. Bordel 154. Laph 235. Lap 417 (V 190). JE Bur 92. EEs 1913, 208. StPierre 37. Zerb IxtS 97. Lf Murtuts 112. Mde Pr 164. Ardoy SFran 258. Xa Odol 250.
Herra-tuz eta harrapoz hantu hedoipe beltzetan / hil-ikararen lazturak zabaltzen dio agoa.Iratz 151 (v. tbn. 136).
azpisarrera-1
HERRA-BELAR.
Bazituzten [belhagileak] amodioaren akulatzeko edo suntsitzeko loreak, amodio-belhar, lo-belhar edo herra-belharrak. MartinkorenaGH 1958, 50 (ap. DRA; la ref. es incorrecta).
azpisarrera-2
HERRA-BIDE.
Artzai-artean gaur ere bada / erra-bidea aldiz-aldiz. "Motivos de rencillas"
.OrEus 209.
azpisarrera-3
HERRAN (BIZI, EGON, IZAN, SARTU).
Con odio. [Zure etsaiak] gaizki egiten dute, eta zuk gaizkiago egin zinezake herran egonez. Brtc 212.
Zure herran eta etsaikoan nintzelarik. Ib. 232.
Zer pena, zer neke [...] / ez dituzu behar sofritu / herran bizi zarenean. Monho 132.
Norbaiten kontra herran bizi. Dh 145.
Ezin ardiets dezake gozatu nahi luken Jainko hura, beraz herran eta errabian sartzen da haren kontra. Ib. 159.
Enetzat [elizarentzat] herran biziz / zer huke saria? / eternitatearen / pena latz-garria. Etcham 57.
Herran sartuz geroz, ez die deubru batek hartzen eskualduna, bainan hiru deubruk. LarzSenper 20.
azpisarrera-4
HERRAZ (SP).
Por odio, de odio. "Herraz, par haine" SP. Herraz eta mendekuz bere iauregi ederra erre zioten. Ax 7 (V 3).
Nola [...] errabiatzen diren herraz, inbidiaz eta koleraz. SPPhil 67.
Nork ere [...] mendekuz edo herraz erranen baitioke [...]. ES 120.
Herraz jazarri gitzazkola gizon eri bati. HUAurp 125.
Elizaren etsaiak / fraileak kasatu. / Eta munduan gaindi / herraz berduratu. Etcham 64.
v. tbn. JE Bur 45. Iratz 87.