ezpel
1.
(
gral.; SP <esp->, Urt III 430, Ht VocGr , Lar, Añ, Lecl, Arch VocGr , Gèze, Lcq 146, Dv, H)
Ref.:
A;
VocPir
575;
Bon-Ond 147;
Lrq;
Iz Ulz
.
Boj; madera de boj.
"Buis"
Alth Bot 5.
Probinzia onetako lurrak bere griñaz ematen dituen zuaitzik ezagutuenak dira aretxa, pagoa, [...] ezpela, gañabera.
Izt C 124s.
Ezpela da arbole guziuetarik fuertena eta lisoena; ezpelaz egiten dei, kuxare, orraxe eta zurginek gastatan dei berze materialetan adornu isartako.
Mdg 131.
Nun ehortziren dugu? / Aitaren baratzean / ezpelaren azpian / liho liliz estalirik / eta tonba eder batian.
Balad 108.
Gerrikoaren azpian, aintzinetik, gaitzeko botoin bat, ezpel xuri xuriz egina, erdiko sakela handiaren hesteko.
Barb Sup 9.
Ezki ariña edota dornuan moldatu diteken ezpela, landu errexak dira burni zorrotzarekin.
Ibiñ
Virgil
91.
Boja edo ezpela esaten zitzaion material ari.
BasoM 96.
Ezpelaren ostoak eta zaiñak uretan egosi.
Ostolaiz 89.
v. tbn.
Prop 1911, 15 (ap. DRA).
(Como primer miembro de compuestos).
Goma adragant poxi bat herraisa, fleur d'oranger xorta bat, yo zaitzu guziak ezpel xiri paket batekin.
ECocin 34.
Eskeiñiko nizuke, ez urre bitxirik, zuretzat egin dudan ezpel-edontzi berri ukigabe au.
Or Mi 44.
Ezpel-sardeak aizetara yaurtitzen ziñan gari-odeia usu ta ariñ.
Ib. 104.
Mutil bakoitzak ezpel-xaliz babak aterata bere txaliña beteaz ari zen.
Ib. 6.
2.
(
Sal, R)
Ref.:
A; Iz R 290 y 207.
"Escoba"
ZMoso 67.
"La escoba (tanto la de barrer la casa como la era); llarrenétako ézpela éragi zán, trae la escoba de barrer la era"
Iz R 290.
--Axeria non? --Ezpelpean. --Ezpela non? --Suak erre.
(AN-ulz).
A EY IV 340.
"
Ezpelezko ezpela, escoba hecha de boj; otakezpela, escoba de argoma; goillaran-ezpela, escoba hecha de espino cerval; txiniztezpel, escoba hecha de enebro"
A.
EZPELEZKO
(Sal ap. A Apend; Dv). De boj.
Etzen, ez sarkura ezpelezkorik, ez ostoilarik lurrean.
JE Bur 183.
Au esanda maiteki kolkotik atera zun ezpelezko edontzia.
Or Mi 44.
Ikasi nituen notak, erosi nuen ezpelezko txistu bat [...] eta berehalaxe jarri nintzaizuen.
MEIG I 61.
EZPEL-TTUPINA.
"Ezpel-ttupinak, bayas del boj" A Aezk s.v. ttupina.