Tr. Documentado desde finales del s. XIX en autores meridionales cultos. Al Norte lo emplean Zubiri y Zerbitzari. Si bien el sdo. primero es 'carta, epístola', ya desde la segunda década del s. XX aparece tbn. con el de 'escrito (en gral.)', que es el que predomina más tarde. Idazki es con diferencia la forma más documentada. Sg. NeolAG en la prensa nacionalista abundan los ejs. de irazki . En DFrec hay 94 ejs. de idazki, todos ellos meridionales.
sense-1
(Bera, BeraLzM, Lh),
irazki,
idaski (ADBols)
Escrito (en gral.); divisa, leyenda. (Neol. creado por AG en 1896, de iratzi 'escribir' y -ki; v. AG 1015). "Escrito" Eusk 1919-1920 (II), 93 (en una lista de neols.). "Écrit, copie d'imprimerie, etc." Lh. v. idatzi (2), idazkai. Jaso bear zitzaion garai-zubiyan idazki au ezartzeko agindu zuan. J.M. TolosaEEs 1913, 209.
Gurutze zartxo bat ondorengo idazki onekiñ. UrruzZer 22.
Aintzat artuixu jauna idazki au.ForuAB 83.
Antziña-antziñeko idazki baten au irakurten da. BelausAndoni 22.
Fisika gaietzaz idatzi ebazan idazkiak. GMantLEItz 58.
Idazle aipatua, [...] anitz idazki utzi daukuna. Zub 81.
Idazki txiki apain bat egingo nuke, bitxi-azaldun, paper bikañez. LdiIL 33.
Grekeraz, hebreeraz eta latinez idatzia zegon idazki ori ta onela zion: "Yesus Nazaretarra, Yuduen erregea. ". Ir YKBiz 501. Idazkiak (liburu sanduak). Ib. 108. Idazkiak (eskriturak). Ib. 312. Orrela bete zan arako Idazki ura: "Gaizkigillen lerroan yarri dute". Ib. 500. Esan akiok bere landola iretzako dala. Idazkia ire izenean egiteko. ABar Goi 75. Goi-lanarien ekintzak, erabakiak eta idazkiak indargetzat aitortuaz. "Documentos"
.EAEg 14-2-1937, 1061.
Idazki didaktikorik ere erideiten da Irlandara artekozko idazkuntzan.MdePr 233.
Breizerako idazki eta izparringiak debekatu. Ib. 283.
Liburu, nobela, errebista ta idazki txarrak irakurri. MAtxGazt 85.
[Ilarrian] onoko-au esango zuan idazkia. BerronKijote 162.
Aurkeztu neutsan erriko epaikariari idazki bat dimixiñoa eskatuz.Gerrika 62.
Biblia bere testamendu zaharreko idazki guziekin, eta Ebanjelioak ondarrean.LarreArtzainE 193.
Artikulu eta gainerantzeko idazki laburragoak. MEIG IV 123.
--Zein idazki mota hautatuko zenuke zuk? --[...], dudarik gabe, Herria-ren antzeko astekari bat. MEIG I 119.
v. tbn.
Lh Yol 32. In Ldi UO 9. Laux AB 13. Eguzk GizAuz 76. JAIraz Bizia 63. Zerb Azk 63. Or Aitork 365. Izeta DirG 65. Anab Poli 5. Lf in Zait Plat XV. Gazt MusIx 164. Alkain 81. Etxabu Kontu 188. Onaind STeresa 72.
azpiadiera-1.1
(Bera, BeraLzM). Carta, epístola.v. eskutiz, gutun. Bidaldu eutson irazki bat esaten [...]. (1898). AG 1550.
Idazki bat-be ezeutsan bidaldu amari. EchtaEEs 1911, 254.
Idazki (carta) bat artu zuan. AyerbEEs 1915, 280.
[Neure amaren] eriotzia dala-ta / niganatu da tamal-agurdun / idazki pillo galanta. Enb 94.
Arrotzaren idazkia. AnabUsauri 106 (ed. 1986, 77 karta
).
Ara non datorren [...] geznarija idazki bategaz, [...] bakaldunari eskatuten. Otx 67.
[Gotzaien] barruti-idazkietan, beren pastoraletan. LdiIL 168.
Zure idazki edo karta. BEnbNereA 67.
v. tbn. Be-Euzko Patria 1904, n.º 6 (ap. NeolAG). RIEV 1911, 605. Euzkadi 1912, 28 (ap. NeolAG). Arriand Euzkadi 1915 (n.º 9), 181 (ap. NeolAG). Etxbe EEs 1917, 86. Izur JerOs 8. Enb 129. TAg GaGo 65. NEtx Nola 26. Osk Kurl 22. Irazki: Atxa Baserr 1897, n.º 5 (ap. NeolAG). Prakazuri El Correo Vasco n.º 47 (1899) (ap. NeolAG). Kk Euzkadi 1905, 194 (ap. NeolAG). Echta Jos 334. Iraski: Baserrikua Baserr 1897, n.º 18 (ap. NeolAG). Ezale 1897, 22b.
azpiadiera-1.1.1
Gutun idazki batean jakinazten zioten [...].FIr 137.
azpisarrera-1
ELKAR-IDAZKI.
Correspondencia. Egin bait-ziran [...] lagun min, eguneroko yardunean, solas-bide naasian, elkar-idazki bidez. Markiegi(
inLdiIL 11
).
IDAZKI-HASIERA.
"Idazki-asierak - Encabezamiento de las cartas" NEtx Nola 10.
azpisarrera-4
IDAZKI-BURU (BeraLzM).
Título, encabezamiento de un escrito. "Membrete" BeraLzM. Idazki buru hau ikustean uste ahal zinezakete mintzatzerat nohala [...]. Zub 77.