Tr. Documentado desde principios del s. XVII, es propio de la tradición septentrional; al Sur lo hallamos en algunos autores modernos.
sense-1
(AN-erro, B, L; SP, Urt)
Ref.:
A (ilurrana); Inza Eusk 1926 (3-4), 5; Inza NaEsZarr 2257; Gte Erd 265. Próximo a morir, agonizante (usado a menudo como pred.). "Hil hurrena" SP. "Hyeme affecta, [...] hiltzera dohána, hillhurren déna" Urt I 380. "Ilurren dago" (B) Inza Eusk 1926 (3-4), 5. "Il urren dago" (AN-erro) Inza NaEsZarr 2257. "Il urrena dago (B)" Gte Erd 265. v. hilurran, hilzori. Hekien dibinitateak / il-hurrenak daudezela, / Jesus ttipiaren sehaskan / ehorstera doazela. Gç 76.
Kolpez zaurthu ondoan, goan ziren hill hurrena utzirik. HeLc 10, 30.
Ur eta ogian / yadanik hil hurren zen komentu azpian. HbEsk 101.
Han atzematen dute agure bat hil hurrena. HbEgia 22.
Erronkariko euskara il urren da. FIr 177.
Begietako argi itzalia, da lañoetan / il urren dagon euzkia. TPEuskOl 1931, 80.
Asto ttipi-ttipi bat hil urren oihan batean atxemanik. ZerbGerlan 52.
Axular apez beroa / hil-hurren ziren Euskal-Herrien betiereko Geroa. Iratz 132.
Il urren utzi. IzetaDirG 79.
Gaixo nagola esan, miñez, il-urren. GaztMusIx 181.
Oraindik, dakidanez, hilurren ez nagoelarik. MIH 365.
azpiadiera-1.1
(Uso adj. y sust.).Agonizante. Indarrera itzul azu haur gazte hillhurrena. EZMan II 100.
Lamina hil-urrenaren aintzinean othoitz bat erranik. BarbLeg 22.
Telepatiaz bizidunak jaso zuen hilurrenaren berjakintza-petiko asmo baten kanporatzea. MdePr 341 (v. tbn. 340).