intxixu
Etim. De cast. hechizo; hay tbn. henchizo en una variante popular asturiana.
1.
intxixo.
Hechizo.
v. etxizo.
Zer intxixo edo enkantu da gurea?
Echve OngiB 28.
2.
(G-goi, AN-gip),
intxisu,
intxitxu,
intzizu
(AN-gip),
intxizu
(AN-gip),
intxusi
(AN-gip). Ref.: SMuj EEs 1921, 54; JMB OC I 111, MitV 419; EAEL 40.
"Intxixua, brujo" (AN-gip) SMuj EEs 1921, 54. "Intxisua, personaje fantástico" Garate Cont RIEV 1933, 98. "Es un genio que vive en despoblado o en cuevas. En la región de Ataún dicen que se trata de un brujo" JMB OC I 111. "Intxixu es el genio a quien atribuyen en la región de Oyarzun la construcción de los cronlechs" JMB MitV 419. "Parte gaiztoko emakumezkoari sorgiña esaten zaion bezela, gizonezkoari intzizu edo intxizu esaten zaio Oiartzun aldean" Tx B I 145 (nota del editor). v. itxixo.
Sorgiñ, lamiñ eta intxixuagaz gauza asko esan litezke.
JMB LEItz
99.
Intzizu batek aña malezi / bazuben Fernando zanak.
Tx B I 145.
Intxixu batek esan omen du / neregatikan sorgiña.
Tx B III 41.
[Mairubaratzetan] intxixuak (mitologizko izaki batzuek) lurperatuak izan zirala diote.
JMB ELG 90n.
Aien [maitagarrien] mutil, intxitxuak mendiaren erraiak landu ta aientzat leku ta jauregi ederrak egin zizkieten.
Eston Iz 43.
Intxixua, sorgiña bezela zen: sorgiña emakumia ta intxixua gizasemia.
(Gbet, comunicación personal)